İran’da hükümet, “Yapay Zekâ Geliştirme ve Uygulama Kurulu”nu kurarak çalışmalarına başlarken, diğer yandan Meclis gündemine gelen “Ulusal Yapay Zekâ Tasarısı” çerçevesinde yeni bir Ulusal Yapay Zekâ Kurumu oluşturulması planlanıyor.

14. hükümet döneminde alınan kararla kurulan “Yapay Zekâ Geliştirme ve Uygulama Kurulu”, Ulusal Yapay Zekâ Belgesi doğrultusunda 14 alanda faaliyet yürütmekle görevlendirildi. Kurulun başkanlığını Dr. Arif üstlenirken, bugüne kadar Ulusal Yapay Zekâ Platformu, kamu kurumları için yapay zekâ asistanları ve ulusal veri pazarının oluşturulması gibi projeler gündeme alındı.

Kurulun görevleri arasında; yüksek işlem kapasiteli bulut altyapısı geliştirme, ulusal veri piyasası kurma, büyük dil modelleri tasarlama ve yapay zekâ alanında temel araştırmaları derinleştirme yer alıyor.

Buna paralel olarak, Şura-ye Ali-ye Enghelab Farhangi (Yüksek Kültür Devrimi Konseyi) tarafından onaylanan Ulusal Yapay Zekâ Belgesi’ne dayanarak hazırlanan yasa tasarısı Meclis’e sunuldu. Tasarıya göre, yapay zekâ alanında ülkenin ana politika yapıcı ve yürütme organı olacak “Ulusal Yapay Zekâ Kurumu” kurulacak.

Bu kurum; ulusal veri setleri, algoritmalar, işlem altyapısı geliştirme, yapay zekâ standartlarının belirlenmesi ve İran’ın uluslararası platformlarda temsili gibi kritik sorumluluklara sahip olacak. Ancak, bu yapının daha önce 13. hükümet döneminde kurulup yeni hükümetle birlikte işlevsiz kaldığı hatırlatılıyor.

Meclis ve hükümet arasında iki ayrı yapının varlığı, paralelcilik, verim kaybı ve maliyet artışı endişelerini gündeme taşıdı. Bazı milletvekilleri bağımsız bir kurumun zorunlu olduğunu savunurken, hükümet kanadı mevcut kurulun yeterli olduğunu ve yeni bir yapı oluşturmanın bütçeye ağır yük getireceğini belirtiyor.

Komisyon raporlarına göre, Meclis’teki son oturumda tasarının eğitim, araştırma ve sanayi komisyonlarından gelen değişiklikleri de tartışıldı. Ancak yasa tasarısının nihai şekli konusunda farklı görüşler devam ediyor.

Yapay zekâ uzmanları, İran’ın küresel rekabette geri kalmaması için tek ve güçlü bir otorite altında yönetim gerektiğini vurguluyor. Akademisyenler, yalnızca bir kurulun karar alıcı olmasının yetersiz olduğunu, yasal zemini olan bağımsız bir kurumun ise bürokratik hantallığa yol açabileceğini dile getiriyor. Bu nedenle “kurulun politika yapıcı, kurumun ise icracı” olacağı karma bir model öneriliyor.

Meclis’te görüşülen yasa tasarısı kabul edilirse, hükümetin kurduğu mevcut kurulun geleceği tartışmalı hale gelecek. Uzmanlar, iki yapının tek çatı altında birleştirilmesi ihtimalinin güçlendiğini belirtiyor. Ancak kesin sonuç, Meclis oylaması ve sonrasında alınacak hükümet kararlarıyla şekillenecek. (İLKHA)