Malatya Ticaret Borsası ve İnönü Üniversitesi, 12 Nisan'daki zirai donun kayısıdan ekonomiye, sosyal hayattan hizmet sektörüne kadar oluşturduğu ağır etkileri üç aşamalı kapsamlı bir çalışmayla raporlayacak.

Malatya Ticaret Borsası Başkanı Ramazan Özcan ile İnönü Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Gökhan Tuncel arasında, 12 Nisan 2025'te yaşanan zirai don felaketinin Malatya'nın sosyal ve ekonomik hayatına etkilerinin incelenmesi amacıyla "Zirai Don Felaketinin Malatya'nın Sosyal ve Ekonomik Hayatına Etkisinin Analizi" başlıklı proje için protokol imzalandı.

12 Nisan gecesi yaşanan zirai donun başta kayısı olmak üzere bütün meyve ağaçlarında neredeyse yüzde 100 oranında ürün kaybına yol açtı. Dünya kayısı başkenti olan Malatya'da 2025 yılı kayısı üretiminin yalnızca kilogram düzeyinde kaldı.

Yıllık yaklaşık 500 milyon dolar kuru kayısı geliri elde eden Malatya için bu durum büyük bir ekonomik kayıp anlamına geliyor.

Projenin kapsamı 3 aşamada yürütülecek

Proje kapsamında ilk olarak zirai donun meyve ağaçlarında neden olduğu zarar tespit edilecek. Tarım İl Müdürlüğü, TÜİK Bölge Müdürlüğü, kooperatifler ve birliklerden alınacak verilerle Malatya'nın bitkisel üretimindeki kaybın miktarı ve parasal karşılığı belirlenecek.

İkinci aşamada donun Malatya ekonomisine etkisi incelenecek. Esnaf, tüccar, odalar, borsalar, dayanıklı tüketim sektörleri ve mevsimlik işçilere yönelik kapsamlı saha çalışması yapılacak.

Üçüncü aşamada ise zirai donun sosyal etkileri araştırılarak toplumsal yansımalar raporlaştırılacak.

"Kayısı sadece bir ürün değil, bölgenin ve ülkenin can damarlarından biridir"

Projenin Malatya için tarihi bir çalışma olduğunu belirten Malatya Ticaret Borsası Başkanı Ramazan Özcan, felaketin etkilerini anlamak için üniversite ile güçlü bir iş birliği yürüttüklerini belirterek şunları söyledi:

"Bugün İnönü Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dekanımız Sayın Gökhan Tuncel ve değerli hocalarımızla birlikte Malatya için son derece önemli bir çalışmanın sunumunu paylaşıyoruz. 6 Şubat depremi ve ardından 12 Nisan 2025'te yaşanan zirai don felaketi sonrası şehrimizin uğradığı zorlukları aşmak için büyük çaba sarf ettik. İnönü Üniversitesi her aşamada bizlerle iş birliği içinde oldu. Kendilerine teşekkür ediyorum."

"Üç başlıkta kapsamlı bir analiz yapıp rapor haline getirerek yetkili kurumlara ve kamuoyuna sunacağız"

Özcan, projenin üç aşamada yürütüleceğini belirterek sözlerini şöyle sürdürdü:

"İlk aşamada Malatya'da yaşanan zirai donun kayısı ağaçlarında oluşturduğu fiziksel tahribatı inceleyeceğiz. İkinci aşamada bu felaketin neden olduğu ekonomik kaybın Malatya ekonomisine verdiği zararları çalışacağız. Üçüncü aşamada ise don olayının sosyal etkilerini ortaya koyacağız. Bu üç başlıkta üniversitedeki hocalarımızla kapsamlı bir analiz yapıp rapor haline getirerek yetkili kurumlara ve kamuoyuna sunacağız."

"Bugüne kadar Malatya'da yapılmamış bir çalışmadır"

Kayısının Malatya için sadece bir tarım ürünü olmadığını, bölgesel ve ulusal ölçekte stratejik bir ekonomik güce sahip olduğunu hatırlatan Özcan, "Kayısı bugün Türkiye'nin kuru meyve ihracatının yüzde 25'ini karşılayan, yıllık ortalama 1 milyar dolarlık ticaret hacmine sahip bir ürün. Dolayısıyla 12 Nisan'daki zirai donun etkilerinin boyutu sadece üreticiyle sınırlı değil; hizmet sektöründen ticarete, ihracattan şehir ekonomisine kadar geniş bir alanı etkiledi. Üreticinin yaşadığı sıkıntıları, kayısı bahçelerindeki zararları ve tüm ekonomik kaybı tespit edeceğiz. Bu, bugüne kadar Malatya'da yapılmamış bir çalışmadır." dedi.

Projenin tüm paydaşlarla birlikte yürütüleceğini belirten Özcan, Ziraat Odaları, Kayısı Araştırma Enstitüsü, üretici birlikleri ve diğer kurumların da destek vereceğini söyledi.

"Bu çalışma Malatya'nın geleceği için bilimsel bir rehber niteliği taşıyacak"

İnönü Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Gökhan Tuncel, üniversitenin hem bilimsel bilgi üretmek hem de toplumsal katkı sunmak gibi iki temel misyon taşıdığını söyleyerek projeye büyük önem verdiklerini belirtti.

Prof. Dr. Tuncel, "Üniversite olarak bilimsel faaliyetler yürütüyor, bilgi üretiyoruz ancak toplumsal katkı da en az bunun kadar önemli. Daha önce Ticaret Borsası ile birçok çalıştay gerçekleştirdik ve raporlar hazırladık. Fakat bu defa çok daha farklı ve ağır bir durumla karşı karşıyayız." ifadelerini kullandı.

Zirai don olayının sadece tarımsal üretimi değil, Malatya'nın tüm ekonomik yapısını sarstığını ifade eden Tuncel konuşmasını şöyle sürdürdü:

"Zirai don hadisesi başta kayısı olmak üzere bölgemizde pek çok üründe bu yıl üretimin olmayışıyla bizi yüz yüze bıraktı. Bu, şehir ekonomisi için çok büyük bir kayıptır. Biz bilimsel olarak bunun ekonomik karşılığını net şekilde ortaya koymak istiyoruz. Çiftçinin yaşadığı kayıp nedir? Kayısı üretiminin kesilmesi, yıllardır birçok sektörü ayakta tutan ekonomik girdiyi nasıl etkiledi? Bunların hepsini inceleyeceğiz."

"Sosyal açıdan da vatandaşlarımızın hangi sorunlarla karşılaştığını ortaya koyacağız"

Tuncel, çalışmanın yalnızca ekonomik değil, sosyal etkileri de kapsayacağını belirterek, "Sosyal açıdan da vatandaşlarımızın hangi sorunlarla karşılaştığını ortaya koyacağız. Beyaz eşya alımından evliliğe, otomotiv sektöründen günlük ihtiyaçlara kadar kayısının şehir yaşamındaki etkileri çok geniş. Don sonrası ortaya çıkan sosyal sıkıntıları derinlemesine analiz edeceğiz. Bu çalışma, gelecekte benzer felaketler için politika önerileri geliştirilmesine de katkı sağlayacak." dedi.

"Örnek teşkil edecek bir çalışma olacak"

Projede tüm kurumların iş birliğinin belirleyici olacağını söyleyen Tuncel, kamu kurumları, meslek odaları ve işletmelerin sürece destek vereceğini ifade ederek, "Bu iş birliği sayesinde çok daha kapsamlı, doğru ve yol gösterici bir rapor ortaya çıkacak. Hem Malatya hem bölge hem de Türkiye için örnek teşkil edecek bir çalışma olacak." şeklinde konuştu.

Ticaret Borsası toplantı salonunda düzenlenen imza törenine Malatya Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı Ramazan Özcan, İİBF Dekanı Prof. Dr. Gökhan Tuncel, Dekan Yardımcısı Murat Sezik, İktisat Bölüm Başkanı Prof. Dr. Ahmet Uğur ve Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tayfur Bayat katıldı. (İLKHA)