Okula yeni başlayan çocukların ebeveynlerinden ayrılırken zorlanabildiğini belirten uzmanlar, bu süreçte çocukların yoğun duygusal ve fizyolojik tepkiler yaşayabileceğine dikkat çekiyor.

Uzman Klinik Psikolog Ayşe Şahin, çocukların okula uyum sürecinde yaşadıkları ayrılık anksiyetesi ve güvenli bağlanma sorunlarının nasıl anlaşılabileceği, ebeveynlerin bu süreçte nasıl davranması gerektiği hakkında bilgi verdi.

Yoğun duygusal ve fizyolojik tepkiler, ayrılık anksiyetesine işaret edebilir!

Okula yeni başlayan çocukların alışma sürecinde bazı problemlerle karşılaşılabileceğine dikkat çeken Şahin, “Oyun grubuna veya ilkokula başladıklarında ebeveynlerinden ayrılma sürecinde yoğun duygusal tepkiler yaşanabilir.” dedi.

Bazı çocukların ebeveyninden ayrılırken ağlama krizleri geçirdiğini aktaran Şahin, “Adeta ebeveyne yapışık bir halde kalıyorlar. Bu duruma mide bulantısı, karın ağrısı, titreme, terleme gibi bazı fizyolojik belirtiler eşlik ediyorsa, okul fobisi veya ayrılık anksiyetesinden bahsetmek mümkündür. Ayrılık anksiyetesinin altında bazen güvenli bağlanma ile ilgili problemler söz konusu olabilir.” şeklinde konuştu.

Çocuktan gizli ayrılmak veya yanlış bilgiler vererek uzaklaşmak uygun değil!

Güvenli bağlanma sorunu yaşayan çocukların probleminin okulu sevmemek olmadığına vurgu yapan Şahin, “Çocuk, ebeveynin başına kötü bir şey geleceğini veya ebeveyni kaybetmeyle alakalı bazı endişeler yaşıyor olabilir. Özellikle bu dönemde çocuklardan gizli bir şekilde ayrılmak, onlara doğru olmayan bilgiler vererek uzaklaşmak hiç uygun değildir. Çocuğun endişelerini daha da artıracaktır.” dedi.

Çocuğa okula gitmesi gerektiği, onun belli bir saatte ebeveyni tarafından alınacağı bilgisinin verilmesi ve bu durumda kararlı bir tutumda olunması gerektiğini kaydeden Şahin, şunları söyledi:

“Ebeveynler bazen aşırı koruyucu bir şekilde yaklaşabilirler. Örneğin; çocuklarının daha fazla üzülmemesi veya bu krizin uzun sürmemesi için birkaç günlüğüne okuldan alabilirler. Fizyolojik semptomlar sebebiyle doktora gidip raporlar alınabilir ve okula başlama süreci ertelenebilir. Bazen danışanlarda görülen, ‘dönem bitsin de sonraki dönem devam edelim’ gibi tutumlar sergilenebilir. Ancak tüm bunlar problemi kalıcı hale getirir. Problemin ve sürecin daha da uzamasına sebep olur. Amaç bir an önce çocuğun okula başlamasını sağlamak olmalı. Çocuklarla ilgili okula uyum sürecinde sorun her zaman güvenli bağlanma olmayabilir. Aile düzeninden kaynaklanan problemlerden de bahsedebiliriz. Örneğin; evde geç saatlerde yatıp geç saatlerde kalkılıyorsa veya ev içi huzursuz ve gergin bir ortamdaysa bazı sorunlar gözlenebilir. Ebeveynler sürekli yorgun, stresli veya depresif bir duygulanımla evde bulunuyorsa çocuğun bu süreci daha zor atlatmasına sebep olabilir.”

Özellikle ayrılık sırasında ortaya çıkan ağlama krizleri güvenli bağlanma problemine işaret ediyor!

Güvenli bağlanma olup olmadığının nasıl anlaşılabileceğine değinen Şahin, “Çevrelerine karşı güvensiz hisseden, çevrelerini kontrol altına almak isteyen çocuklar, ebeveynden ayrılma anı geldiğinde ciddi duygusal tepkiler gösterebilirler.” dedi.

Okula ya da oyun grubuna başlama sürecinde veya çocuğun bir yakına bırakılması esnasında duygusal tepkilerin ortaya çıktığına işaret eden Şahin, “Çocuk ağlama krizleri ile kendini sakinleştirmekte oldukça zorlanıyorsa, sizin sakinleştirme ile ilgili tepkilerinize yeteri kadar cevap veremiyor ve siz orada bulunsanız dahi sakinleşmekte oldukça zorlanıyorsa güvenli bağlanma probleminden söz edebiliriz. Eğer gözlemlediğiniz bir kriz süreci varsa mutlaka uzman desteği almak doğru olacaktır.” önerisinde bulundu.

Güvenli bağlanmanın en kritik yaş dönemi 0-5 yaş erken çocukluk dönemi…

Güvenli bağlanan çocukların ise çevrelerine karşı daha güvenli hissettiklerini dile getiren Şahin, “Yabancılarla veya kendi tanıdıkları aile bireyleriyle daha rahat ilişki kurabilirler. Kendilerini daha rahat ifade edebilirler.” dedi.

Güvenli ilişkide bulundukları kişilere karşı genelde olumlu duygu hissettiklerini de ifade eden Şahin, sözlerini şöyle tamamladı:

“Öfke, agresyon ve  şiddetli davranış sorunları fazla görülmez. Çocuğun ebeveyninden ayrıldığında huzursuz veya ağlama tepkisi vermesi güvensiz bağlanma işareti değildir.  Güvenli bağlanan çocuklar da ebeveyninden ayrıştığında huzursuzluk tepkisi gösterebilirler. Burada kriter tepkinin şiddetidir. Ebeveyne tekrar kavuşma anında bile çocuk sakinleşemiyorsa burada güvenli bağlanma ile ilgili problemden bahsedebiliriz.

Güvenli bağlanmanın en kritik yaş dönemi 0-3 yaş, 0-5 yaş erken çocukluk dönemidir. Burada atılan temeller kişinin yetişkinlik hayatındaki kişiliğini ve sosyal ilişkilerini belirleyecektir ancak bu dönemde güvensiz bağlanmış kişiler yetişkinlik hayatında bu problemleri çözebilirler. Yeni ilişki deneyimleriyle güvenli bağlanma tekrardan sağlanabilir. Terapi desteği, güvenli bağlanmanın sağlanabilmesi için düşünebilecek yöntemlerdendir.” (İLKHA)