Çocukların artan sosyal medya kullanımı, dikkat seviyelerini olumsuz etkiliyor ve dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) vakalarındaki artışa katkıda bulunuyor olabilir. İsveç’teki Karolinska Enstitüsü ile ABD’deki Oregon Sağlık ve Bilim Üniversitesi tarafından yürütülen yeni bir araştırma, sosyal medya kullanımının çocuklarda artmış dikkatsizlik belirtileri ile ilişkili olduğunu ortaya koydu.

Hakemli dergide yayımlanacak çalışmada, ABD’de yaşayan 8 bin 300’den fazla çocuğun 10 ile 14 yaş arasındaki gelişimi yıllar boyunca takip edildi. Araştırmaya göre çocuklar günde ortalama 2,3 saat televizyon veya çevrimiçi video izliyor, 1,4 saat sosyal medya kullanıyor ve 1,5 saat video oyunu oynuyor.

Çalışma, DEHB ile ilişkilendirilen kolay dikkat dağılması gibi belirtiler açısından televizyon izleme veya video oyunu oynamayla bir bağlantı bulamazken, sosyal medya kullanımıyla zaman içinde artan dikkatsizlik belirtileri arasında anlamlı bir ilişki saptadı.

DEHB; dürtüsellik, günlük işleri unutma ve odaklanma güçlüğü gibi semptomlarla tanımlanan nörogelişimsel bir bozukluk olarak biliniyor.

Araştırmada “Sosyal medya kullanımı ile artan dikkatsizlik belirtileri arasında bir ilişki tespit edildi ve bu ilişki olası nedensel etki olarak yorumlandı.” denildi. Araştırmacılar, etkinin bireysel düzeyde küçük görünse de toplum genelinde davranış değişikliklerine yol açması halinde önemli sonuçlar doğurabileceğini belirtti. Bulgular, sosyal medya kullanımının DEHB tanılarındaki artışa katkıda bulunabileceğini gösteriyor.

Karolinska Enstitüsü’nden bilişsel sinirbilim profesörü Torkel Klingberg “Çalışmamız çocukların dikkatini özellikle sosyal medyanın etkilediğini gösteriyor. Sosyal medya; mesajlar, bildirimler ve bunların gelip gelmediğine dair düşünceler nedeniyle sürekli bir zihinsel dikkat bölünmesine yol açıyor.” dedi.

Araştırma, sosyal medya kullanımının çocukların sosyoekonomik durumlarından veya genetik yatkınlıklarından bağımsız olarak dikkatsizlik belirtilerini artırabildiğini de ortaya koydu. ABD’de çocuklar arasında DEHB yaygınlığının 2003–2007 döneminde yüzde 9,5 iken 2020–2022’de yüzde 11,3’e yükseldiği hatırlatıldı.

Uzmanlar, araştırmanın tüm sosyal medya kullanan çocukların dikkat sorunu yaşayacağı anlamına gelmediğini vurguladı. Ancak çocukların sosyal medya kullanımının yaşla birlikte arttığı ve çoğunun TikTok ve Instagram gibi platformlara 13 yaşından önce eriştiği belirtildi. Raporda “Bu erken ve artan kullanım, daha sıkı yaş doğrulaması ve teknoloji şirketleri için daha net yönergelerin gerekliliğini ortaya koyuyor.” ifadeleri yer aldı.

Araştırmaya göre çocukların sosyal medya kullanım süresi 9 yaşında günlük 30 dakika seviyesindeyken, 13 yaşında iki buçuk saate kadar çıkıyor. Çalışmaya katılan çocuklar 2016–2018 yılları arasında 9 ve 10 yaşlarında kayıt altına alındı. Araştırma, Pediatrics Open Science dergisinde yayımlanacak.

Araştırmanın ortak yazarı ve Karolinska Enstitüsü’nden doktora sonrası araştırmacı Samson Nivins “Umarız bulgularımız ebeveynlerin ve politika yapıcıların çocukların bilişsel gelişimini destekleyecek sağlıklı dijital tüketim konusunda daha bilinçli kararlar almasına yardımcı olur.” dedi. (İLKHA)