TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş, sivil ve katılımcı bir anayasa için geniş toplumsal uzlaşma çağrısı yaparak, “Anayasa hakkında sözü olan herkesin sözünü dinlemeye hazırız. Ancak ‘Bu Meclisin anayasa yapma yetkisi yoktur’ sözünü asla kabul etmeyiz” dedi.

Türkiye Büyük Millet Meclisi, İçişleri Bakanlığı ile Hukuki Araştırmalar Derneği iş birliğinde TBMM Tören Salonu’nda "Sivil Anayasa Yolculuğu Projesi" kapanış töreni programı gerçekleştirildi.

Programda Hukuki Araştırmalar Derneği Başkanı Hasan Oymak ile İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya açılış konuşmalarının ardından TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş konuştu.

Mevcut 1982 Anayasası'nın, kabul edilmesinin ertesi gününden itibaren tartışmaların konusu olduğuna işaret eden Kurtulmuş, yeni bir dönemin başlangıcında bulunulduğunu kaydetti.

Kurtulmuş, dünyada sert rüzgarların eseceği bir döneme girildiğinin, bu dönemde dikkatli olunması gerektiğini vurguladı.

Yeni dönemin şartları içerisinde Türkiye'nin, ayaklarını güçlü şekilde yere basmak zorunda olduğunu aktaran Kurtulmuş, "Türkiye'nin bu coğrafyada güçlü olmaktan başka bir yolu yoktur." dedi.

Gücün sadece maddi güçten ibaret olmadığına işaret eden Kurtulmuş, güçlü olmanın esas unsurunun, devlet ve millet olarak güçlü olmaktan, millet-devlet birleşmesinin sağlanmasından, hep birlikte güçlü şekilde geleceğe yürümekten geçtiğini kaydetti.

Güçlü Türkiye'nin en önemli meselelerinden birisinin toplumsal birlik, beraberlik, bütünleşme ve devlet-millet kaynaşması olduğunu anlatan Kurtulmuş, bu konularda iyi ve güçlü adımlar atıldığını söyledi.

"Güçlü şekilde yürümenin temel unsurlarından birisinin de yeni bir anayasa olduğu, yeni bir anayasa ihtiyacı olduğu hiç şüphesizdir." diyen Kurtulmuş, şöyle devam etti:

"Yeni bir anayasa yapmak, 'En iyi hukuk metnini kim hazırladı yarışı' değildir. Bu salonda bulunan herhangi iki, üç arkadaşımızı bir odaya koysak akşama kadar gayet güzel bir anayasa hazırlayabilirler. Marifet bir hukuk metni hazırlamak değil. Marifet milleti birleştirecek, bütünleştirecek bir toplumsal anlayışı ortaya koyabilmektir. Bu anlamda yeni, yepyeni çağın gereklerine uyan, milletin talep ve beklentilerini karşılayan yeni bir toplumsal sözleşmeyi ortaya koyabilmektir. Bunun için Türkiye'de vakit, gerçekten tam bu vakittir. Birliğimizi, birliğimizi korumak, Türkiye'nin daha güçlü şekilde ileriye doğru yürümesini sağlayabilmek için ümit ediyorum ki yeni bir anayasa yapmak, yeni bir toplumsal sözleşmeyi gerçekleştirmek mümkün olur."

"Bu mesele herhangi bir siyasi partinin tek başına kendi meselesi olamaz"

Kurtulmuş, Türkiye gibi büyük millet için anayasaların, toplumsal manada bir orkestra şefi olduğunun altını çizdi.

Herkesin aynı besteyi söylediği, aynı hedeflere yürüdüğü Türkiye'nin en önemli meselelerinden birsinin yeni ve sivil anayasa olduğunu ifade eden Kurtulmuş, bu konunun önemsenmesi gerektiğini vurgulayarak, "Bu mesele herhangi bir siyasi partinin, herhangi bir siyasi şahsiyetin tek başına kendi meselesi olamaz. Bu mesele 86 milyon Türkiye'nin ortak meselesidir. Bu mesele partiler üstü, siyaset üstü bir meseledir. Bir millet sözleşmesidir. Hatta açık söyleyeyim; bugünün 86 milyonunun da meselesi değildir. Yeni ve sivil bir anayasa Türk milletinin gelecek nesillerini kurtaracak, gelecek nesillerini güçlü kılacak yeni bir sözleşmedir, yeni bir yol haritasıdır. Onun için bunu büyük bir titizlikle hiçbir şekilde siyasal hesapların hesaplaşma alanı haline çevirmeden güçlü bir şekilde sürdürmek ve sonuç almak zorundayız." şeklinde konuştu.

Türkiye'nin, güçlü anayasacılık müktesebatına sahip olduğuna işaret eden Kurtulmuş, mevcut anayasanın milletin talep ve beklentilerinin gerisinde, millete uygun olmayan "dar bir gömlek" olduğunu belirtti.

Yeni anayasanın temel nitelikleri üzerinde uzlaşılması, ilgili yöntemleri belirleyerek çalışılması gerektiğini aktaran Kurtulmuş, "Hiç şüphesiz herkes farklı özellikler söyleyebilir. Ama herhalde hepimizin ittifak halinde olacağımız, yeni anayasanın dört temel özelliği olmak zorundadır. Bunlardan birisi sivil olmasıdır. Sivil olmaktan kasıt sadece üniformasızlar tarafından yazılması yani sivil vatandaşlar tarafından değil, aynı şekilde anayasanın oluşma sürecinin de sivil bir mantıkla ve katılımcı bir üslupla olmasıdır." değerlendirmesinde bulundu.

"Anayasayı yapmak milletin bizatihi tamamının ortak sorumluluğudur"

Kurtulmuş, yeni anayasa sürecinde herkesin söyleyeceği sözün kıymetli olduğunun altını çizdi.

Kurtulmuş, mevcut anayasaya ilişkin "vesayetçi, darbeci anayasa" ifadelerin sadece tespitlerden ya da sloganlardan ibaret olmadığını dile getirdi.

Kurtulmuş, 1961 ve 1982 anayasalarının, uzlaşılarak metin yazılması yerine "Darbe olarak metin yaptık, millet buna alışır" mantığıyla yazıldığını kaydetti.

Kurtulmuş, "darbeci, vesayetçi, seçkinci" anlayışla anayasa yazma alışkanlığının terk edilmesi gerektiğini belirterek, "Anayasayı yapmak sadece Yasama Meclisi'nin işi değildir. Anayasayı yapmak milletin bizatihi tamamının ortak sorumluluğudur. Herkes sözünü, sesini ortaya koyar ve demokratik bir süreçte anayasalar kâmil hale gelir." dedi.

Anayasaların özgürlükçü vasfının da bulunması gerektiğini dile getiren Kurtulmuş, mevcut anayasadaki hak ve özgürlüklerle ilgili maddeler okunduğunda "seçkinci zihniyetin" görüldüğünü vurgulayarak, "Bir özgürlükten bahsediyor, hemen arkasından 'Ama', 'Fakat' diyerek o özgürlükleri daha en başında nasıl kısıtlayacağını anayasal bir metin haline getiriyor. Dolayısıyla özgürlükçü olmak sadece lafzen özgürlükçü olmak değil, özgürlükçü mantığı anayasaya zerk etmek, anayasayı o mantıkla ele almakla mümkündür." diye konuştu.

"Önümüze bakmak ve ileriye doğru hazırlık yapmak zorundayız"

Bir zümrenin, bir sınıfın, bir partinin değil, milletin bütün kesimlerinin farklılıklarıyla benimsediği bir anayasa olması gerektiğini kaydeden Kurtulmuş, mevcut anayasanın temel özellikler bakımından ciddi sıkıntılarının, eksikliklerinin bulunduğunu vurguladı.

Kurtulmuş, "Türkiye'nin bu kadar büyük anayasacılık müktesebatı varken, önümüze bakmak ve ileriye doğru hazırlık yapmak zorundayız." dedi.

Siyasi ve fikri birikimin, geçmişle kavga etmeyi değil, geçmişten ders çıkararak daha güçlü bir gelecek kurmayı gerektirdiğini belirten Kurtulmuş, "Darbecilerin nasıl anayasada hangi maddeleri isteyerek, emrederek anayasayı o sözde hocalara yazdırdıklarını biliyoruz. Ama sonuçta bu Türkiye'nin geçmişte kalan son derece karanlık birikimidir. Şimdi bundan kurtulmak vaktidir. Aynı hataya bir daha düşmemek; bir daha anayasayı bir sınıfın, bir zümrenin, seçkinci bir grubun istekleri çerçevesinde değil, 86 milyonun tamamının istekleri çerçevesinde katılımcı, özgürlükçü bir şekilde yapmak üzerimize düşen en temel sorumluluklardan birisidir." değerlendirmesinde bulundu.

TBMM Başkanı Kurtulmuş, süreci titiz bir şekilde yürütmek; toplumda var olan bu talebi bir takım kısır tartışmaların gündemi olmanın uzağında Türkiye'nin geleceğinin ana maddelerinden birisi olarak ele almak; zorlaşacak küresel ve bölgesel şartlar çerçevesinde Türkiye'nin güçlü bir şekilde yoluna devam etmesinin en önemli araçlarından birisi olarak görmenin vazifeleri olmaları gerektiğini vurguladı.

Mevcut anayasanın dili bakımından eleştirilebileceğini söyleyen Kurtulmuş, "Anayasanın dilinden önce ruhundan başlayarak, ruhundan diline kadar tamamının bu anlamda yeni bir sivil perspektifle ele alınması, katılımcı bir üslupla gerçekleştirilmesi şarttır. Bu süreç halkın mutlaka bütün kesimlerinin işin içerisinde olacağı önemli bir süreç olmalıdır." ifadelerini kullandı.

"Postalların gölgesindeki anayasadan kurtulmamız lazım"

TBMM Başkanı Kurtulmuş, anayasanın dilinin sarih, açık ve anlaşılır bir şekilde yazılmasının şart olduğunu belirterek konuşmasını şöyle sürdürdü: "Anayasa, hukuk profesörleri ya da avukatlar, yargıçlar için değil, halk için hazırlanmış bir metindir. Halkın hazırladığı bir mutabakat metnidir. Bu çerçevede hiç şüphesiz postalların gölgesindeki anayasadan kurtulmamız lazım. Ve öyle bir şekilde Türkiye'yi sivil siyaset alanını bu anayasada garanti altına almamız gerekir ki bir daha hiçbir kimsenin gece rüyasında bile darbe yaparak yeni bir anayasa yapacağını düşünemeyeceği bir Türkiye'yi bu anayasaya nakşetmek mecburiyetindeyiz."

Anayasanın mümkün olduğu kadar kısa, net ve açık olması gerektiğini vurgulayan Kurtulmuş, temel hak ve özgürlükler konusunu günün gerekleri çerçevesinde yeniden ele almak, hak ve özgürlükleri genişleten bir anlayışla tertip etmenin zaruri olduğunu söyledi.

Ayrıca uluslararası hukuk normlarına uygunluğun da önemine işaret eden Kurtulmuş, katılımcı ve uzlaşıcı bir sürecin devam etmesi temennisinde bulundu.

Kurtulmuş, "Anayasa hakkında sözü olan herkesin sözünü dinlemeye hazırız. Makul ve gerçekten milletin hayrına kim ne söylerse sonuna kadar sözünü dinleriz. Bir tek sözü dinlemeyiz; 'Bu Meclis'in anayasa yapma yetkisi yoktur' sözünü asla dinlemeyiz." dedi.

"Kurucu meclis olması için şu meclisin bahçesinde tankların mı dolaşması lazım?"

Bu meclisin milletin hür iradesiyle oluşmuş bir meclis olduğunu belirten Kurtulmuş, şunları kaydetti: "Bu Meclis nasıl yasa yapma yetkisine sahipse, bu meclis yeni bir anayasa yapma yetkisine de sahiptir. Efendim 'Kurucu meclis değildir'. Allah aşkına kurucu meclis olması için şu meclisin bahçesinde, koridorunda tankların mı dolaşması lazım? Yeter artık bu millet kendi sivil iradesiyle anayasayı yapar. Seçtiği meclis, seçtiği milletvekilleri aracılığıyla yapar. Gönlümüz arzu eder ki en yüksek konsensüsle meclisteki bu çalışmalar yasalaşma sürecini tamamlasın. Ve milletin önünde gerçekten hepimizi iftihar edeceği, sonraki nesillere büyük bir miras olarak bırakacağımız sivil, özgürlükçü, demokrat ve kapsayıcı bir anayasayı yapma imkânımız olsun. Ben Türkiye'nin bugün bu büyük olgunluğa sahip olduğunu düşünüyorum. Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin böylesine büyük bir güce sahip olduğunu da düşünüyorum. Ayrıca Venedik kriterlerini de bir kere daha 'Meclis anayasa yapamaz' diyenlere hatırlatmak istiyorum. Venedik kriterlerine göre anayasa değiştirebilecek, yasa yapabilme yetkisine sahip her meclis yeni anayasa yapma gücüne de sahiptir. Yani yeri geldiği zaman batılı normlardan bahsedenlerin, yeri geldiği zaman batılı normların çok gerisinde bir tavır sergilemesini asla uygun bulmadığımı ifade etmek istiyorum. Türkiye bunları çok geride bıraktı."

TBMM Başkanı Kurtulmuş, "Bu milleti ileriye taşıyacak, bu milletin önünü açacak bir toplumsal sözleşmeyi inşallah hep birlikte yapmak mümkün olur." temennisinde bulundu.

Programa İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, HÜDA PAR Genel Başkanı Zekeriya Yapıcıoğlu, Hukuki Araştırmalar Derneği Başkanı Hasan Oymak, milletvekilleri ile çok sayıda davetli katıldı. (İLKHA)