Yapay zekâ (AI), günlük yaşamın ayrılmaz bir parçası haline gelirken, çevresel etkileri de giderek daha fazla tartışılıyor. Uluslararası Enerji Ajansı’na (IEA) göre, ChatGPT üzerinden yapılan tek bir sorgu, bir Google aramasından yaklaşık 10 kat daha fazla elektrik tüketiyor.

Ancak enerji tüketimi bu sorunun yalnızca bir yönü. Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP), yapay zekâ endüstrisinin çevreye başka şekillerde de zarar verebileceği uyarısında bulunuyor. Elektronik cihaz üretimi için gereken büyük miktarda ham madde, önemli oranda elektronik atık oluşturuyor.

Greenpeace’in yayımladığı “Supply Change: AI Devlerinin Karbonsuzlaşma İlerlemesi” adlı yeni rapora göre, dünyanın en büyük 10 teknoloji ve yarı iletken şirketi Amazon, Apple, Google, Microsoft, Meta, AMD, Broadcom, Intel, Nvidia ve Qualcomm karbon emisyonlarını azaltma ve yenilenebilir enerjiye geçiş konusunda yetersiz kalıyor.

Rapora göre, şirketlerin tedarik zinciri kaynaklı emisyonları toplam karbon salımlarının yüzde 80 ila 98’ini oluşturuyor. Bu alanda en yüksek puanı Apple alırken (notu B), Microsoft (C-) ve Google (D-) onu izledi. Kalan yedi şirket ise başarısız sayılan (F) notlarıyla değerlendirildi.

Nvidia, 5 trilyon dolarlık piyasa değeriyle dünyanın en büyük çip üreticisi olmasına rağmen, tedarik zincirinde karbonsuzlaşma alanında son sırada yer aldı. Broadcom ise bir basamak yukarıda ikinci en düşük puanı aldı. Greenpeace, bu durumu yetersiz iklim taahhütleri, şeffaf olmayan tedarik zincirleri ve emisyon azaltımında somut adım eksikliği ile açıkladı.

Operasyonel karbonsuzlaşma alanında ise Apple yine en yüksek puanı (A-) elde etti. Google (B) ve Microsoft (C) onu izlerken, beş şirket bu kategoride de F notu aldı.

Greenpeace Doğu Asya Tedarik Zinciri Proje Lideri Katrin Wu, Nvidia gibi şirketlerin milyarlarca dolar kazanç elde ettiğini ancak çevresel sorumluluklarını ihmal ettiğini belirtti “Bu şirketler inovasyonla dünyayı kurtaracaklarını iddia ediyorlar, ancak üretim zincirlerindeki karbon emisyonlarını başka ülkelere, özellikle enerji dönüşümüyle mücadele eden Doğu Asya’ya yüklüyorlar.”

Rapor, aralarında Microsoft, Google ve Nvidia da bulunduğu 10 şirketten 9’unun tedarik zinciri şeffaflığı konusunda en düşük puanı (F) aldığını ortaya koydu. Bunun nedeni, tedarikçilerinin elektrik tüketimi ve yenilenebilir enerji kullanımıyla ilgili net raporlama yapmamaları.

Greenpeace’in analizine göre, AI donanımı üretimi son derece enerji yoğun. 2030 yılına kadar yapay zekâ çip üretiminin elektrik talebinin, 2023 seviyelerine göre 170 kat artarak 37.238 gigawatt-saate (GWh) ulaşması bekleniyor. Bu, 2023’te İrlanda’nın toplam elektrik tüketimini aşan bir miktar.

Rapora göre, Apple dışındaki dokuz şirket, 2030’a kadar hem operasyonlarında hem de tedarik zincirlerinde yüzde 100 yenilenebilir enerjiye geçmeyi taahhüt etmedi. Özellikle çip tasarımı şirketleri Nvidia, AMD, Broadcom ve Qualcomm yeşil dönüşüm konusunda en geride kalanlar arasında.

Nvidia, tedarik zinciri için hiçbir yenilenebilir enerji hedefi belirlemezken, Qualcomm ve Broadcom da operasyonları veya tedarik zincirleri için herhangi bir hedef açıklamadı. Üç şirketin de karbon nötr olma taahhüdü bulunmuyor.

Nvidia sözcüsü konuya ilişkin yorum yapmazken, şirketin 2025 Sürdürülebilirlik Raporu’nda, 2023’te belirlenen hedef doğrultusunda 2025 itibarıyla ofisler ve veri merkezlerinde yüzde 100 yenilenebilir elektrik kullanımına ulaşıldığı bildirildi. (İLKHA)