Gökbilimciler, Güneş Sistemi dışından gelen ve şimdiye kadar gözlemlenen üçüncü yıldızlararası cisim olan 3I/ATLAS kuyruklu yıldızını incelemeye devam ediyor. Bilim insanlarına göre bu nadir ziyaretçi, evrenin uzak bölgelerinde gezegenlerin nasıl oluştuğuna dair önemli ipuçları taşıyor.

3I/ATLAS, 2017’de keşfedilen 1I/ʻOumuamua ve 2019’da gözlemlenen 2I/Borisov’dan sonra kayda geçen üçüncü yıldızlararası nesne oldu. Şekli ve davranışları, cismin buzlu yapıya sahip bir kuyruklu yıldız olduğunu gösteriyor. Isınmaya başladıkça gaz ve toz salan cisim, yüklü parçacıklardan ve tozdan oluşan bir ya da daha fazla kuyruk oluşturuyor.

Uzmanlar, Güneş Sistemi’ndeki tüm gezegenlerin, uyduların, asteroidlerin ve kuyruklu yıldızların ortak bir kökene sahip olduğunu, yıldızlararası kuyruklu yıldızların ise tamamen yabancı olduğunu belirtiyor. Bu tür cisimler, Güneş Sistemi’nin çok ötesindeki dünyaların oluşumuna dair doğrudan kanıtlar sunuyor.

3I/ATLAS, 1 Temmuz 2025 tarihinde Şili’nin Río Hurtado bölgesinde bulunan ATLAS teleskop sistemi tarafından ilk kez tespit edildi. Cismin alışılmadık yörüngesi, yıldızlararası uzaydan geldiğine işaret etti. Daha sonra dünyanın farklı noktalarındaki astronomların doğrulamalarıyla bu durum kesinlik kazandı ve cisme 3I/ATLAS adı verildi.

Uluslararası Astronomi Birliği’nin (IAU) kullandığı adlandırma sistemine göre, “I” harfi cismin yıldızlararası olduğunu, önündeki “3” rakamı ise bu türdeki üçüncü keşif olduğunu gösteriyor. “ATLAS” adı ise keşfi yapan teleskop programına atıfta bulunuyor. Kuyruklu yıldız, C/2025 N1 (ATLAS) adıyla da biliniyor.

Bilim insanlarına göre 3I/ATLAS’ın çapı birkaç yüz metre ile birkaç kilometre arasında değişiyor. Kuyruklu yıldız, Güneş’e en yakın olduğu noktada yaklaşık 250 bin kilometre/saat hıza ulaştı. Bu hız, Güneş Sistemi’ni ziyaret eden cisimler arasında şimdiye kadar kaydedilen en yüksek hız olarak dikkat çekiyor.

Yaklaşık milyarlarca yıllık olduğu tahmin edilen cismin:

Dünya’ya en yakın geçişi: 270 milyon kilometre (19 Aralık 2025)

Mars’a en yakın geçişi: 29 milyon kilometre (3 Ekim 2025)

Güneş’e en yakın geçişi: 203 milyon kilometre (29 Ekim 2025)

Bu mesafelerin, Dünya için herhangi bir tehdit oluşturmadığı vurgulanıyor.

Keşfin ardından Avrupa Uzay Ajansı (ESA) Gezegen Savunma Ofisi hızla harekete geçti. ESA astronomları, Hawaii, Şili ve Avustralya’daki teleskoplarla cismin yörüngesini izlemeye başladı. Ayrıca, “ön keşif” (precovery) yöntemiyle eski gözlem verilerinde cismin izleri arandı.

ESA’nın ExoMars Trace Gas Orbiter aracından elde edilen verilerle kuyruklu yıldızın yörünge tahminleri büyük ölçüde hassaslaştırıldı. Bu çalışmalar, 3I/ATLAS Dünya’ya yakın bir cisim olmasa da, ESA’nın genel gezegen savunma programı kapsamında yürütülüyor.

Gözlemler, 3I/ATLAS’ın aktif bir kuyruklu yıldız olduğunu ortaya koydu. Hubble Uzay Teleskobu, ağustos ayında cismin Güneş’e bakan yüzeyinden çıkan toz bulutunu ve kuyruk oluşumunu görüntüledi. James Webb Uzay Teleskobu ise karbon dioksit, su, karbon monoksit ve buz salınımını tespit etti.

Kasım ayı sonunda yapılan X-ışını gözlemleri ise 3I/ATLAS’ı bir ilke taşıdı. Kuyruklu yıldız, X-ışını dalga boyunda gözlemlenen ilk yıldızlararası kuyruklu yıldız oldu.

3I/ATLAS, 29 Ekim 2025’te Güneş’e en yakın konumuna ulaştıktan sonra Güneş Sistemi’nden hızla uzaklaşmaya başladı. Uzmanlar, cismin çok hızlı olması nedeniyle bir uzay aracının gönderilmesinin mümkün olmadığını, bu nedenle gözlemlerin uzaktan sürdürüldüğünü belirtiyor. (İLKHA)