Gündemdeki haberlerde zaman zaman "manifesto" kelimesi ile karşılaşırız. Hem siyaset hem de sanat alanında kullanılan bir terim olan manifesto tam olarak neyi ifade eder?

Manifesto, (İtalyanca manifesto, Fransızca manifeste) yeminli ifade veya imzalı bildiri sözcüğünden alınmıştır. Manifesto, toplumsal bir hareketin duyurulması ve savların belirtilmesi üzerine kurulan, bir akımın, bir hareketin oluşunu bildiren yazılara manifesto ya da bildiri denmektedir.

Latince manifestum “‘el basılmış şey'” sözcüğünden alınmıştır. Daha çok bildiri anlamında veya toplumsal bir hareketin siyasal inanç ve amaçlarının açıklanmasında kullanılmaktadır. Ayrıca, terim olarak, bir yük gemisinde bulunan ticaret mallarını gösteren ve kaptan tarafından yükün boşaltılacağı liman gümrük yönetimine verilen bir bildirgedir.

Turizm ve Otelcilik Terimi olarak da kullanılmakta olan manifesto, gönderilecek yükleri gösteren belge demektir. Sanatta da kullanılan manifesto, toplumsal bir hareketin duyurulması, düşüncenin belirtilmesi üzerine kurulan, bir akımın, bir hareketin oluşunu bildiren yazılara denilmektedir. Bu, bildiri şeklinde de ifade edilmektedir.

TDK’nın (Türk Dil Kurumu) manifesto açıklaması şu şekilde:

1. Bir gemideki malları göstermek için kaptan tarafından boşaltma işlemlerinin yapılacağı gümrük idaresine verilen liste.

2. Bildiri.

3. Toplumsal bir hareketin siyasal inanç ve amaçlarının açık ifadesi.

Manifesto hem sanatta hem de siyaset de yoğun olarak kullanılan bir terimdir. Manifesto kelimesi Türkçe'ye Latinceden geçmiş olmakla birlikte yeminli ifade ya da imzalanmış bildiri anlamını taşımaktadır.

Toplumsal mücadele süreçlerinde kitlelerin sesini geniş kitlelere duyurması, inanılan görüşlerin maddeler halinde bildirilmesi amacıyla ortaya çıkmıştır. Manifestolar sayesinde toplumsal akım ve hareketler halka duyurulur, akımın gidişatı, amaçlar ve hedefler yazılı halde bildirilir.

Manifesto nasıl yazılır?

Manifesto sayesinde siyasi partinin, bir kişinin, ülkeyi idare eden hükümetin görüşleri ana çerçeve dahilinde ifade edilir. Günlük hayattaki haber akışı içerisinde pek çok defa manifesto kelimesine rastlandığından çoğunlukla etkileyici bir manifestonun nasıl oluşturulduğu hususu da merak uyandırır. Manifesto özetle bir topluluğun neye inandığını özetleyen nitelikteki bir belgedir.

Felsefi manifesto, sanat manifestosu, bağımsızlık bildirgesi, siyasi manifesto, kişisel ve kurumsal manifesto olmak üzere pek çok çeşitte manifesto bulunur. Çeşitli içerikte ve uzunlukta manifestolar mevcuttur.

Manifesto yazarken dikkat edilmesi gereken hususlar şu şekilde sıralanabilir:

1. Manifesto yazmadan önce anlamlı bir soru sorarak başlanması gerekir.

Manifestonun ana hatlarını belirlemek amacıyla öncelikle soru yöneltilmesi gerekir. Sorulan soru sayesinde ilham kaynağına erişilebilir. Manifestonun ana hatlarının belirlenmesi için bir veya birden fazla sayıda soru sorulabilir. Manifestoya başlarken sorulabilecek örnek sorular şu şekilde olabilir:

Yaşadığınız hayat boyunca hedefleriniz nelerdir, neler yapmak istersiniz?

Ne tür eylemler sahip olduğunuz ilke ve değerler ile uyumludur?

Hayat, sahip olduğunuz kişisel amaçlarınıza ne yönde katkı sağlıyor?

Başarılı olmak için hedefleriniz ve yapacaklarınız nelerdir?

2. Manifesto yazarken mutlaka hedef kitlenin göz önünde bulundurulması gerekir.

Manifestonun kime veya hangi kitleye hitaben yazılacağı mutlak suretle bilinmelidir. Aksi halde manifesto oluşturulamaz. Manifestoyu iş çevresi, belirli müşteriler veya halk mı okuyacak tespit edilmelidir. Manifestonun hitap edeceği kitleye göre kullanılan dil değiştirilmelidir. Çoğunlukla seslenilen kitle genişledikçe kullanılan dil de daha sade ve anlaşılır bir hale getirilir.

3. Manifesto yazarken fikirler özgürce ortaya konulmalıdır.

Manifesto yazarken fikirler özgür bırakılmalıdır. Bu sayede manifesto çok yönlü olur. Kalıplar içerisinde kalmamak gerekir. Oluşturulan ana hat dahilinde kalan değişik fikirlere açık olmak etkileyici bir manifesto yazmak için oldukça önemlidir. Yapılacak küçük listeler sayesinde fikirler sıraya konularak manifestonun içeriği netleştirilebilir.

4. Manifestoyu oluştururken bol bol araştırma yapmaya özen gösterilmesi gerekir.

Manifestoyu oluşturmadan önce yapılan araştırma sayesinde sahip olunan fikirler çeşitlenerek derinleşir. Bu süreçte hem teorik bilgi araştırması yapılmalı hem de önceden yazılmış olan diğer manifestolar da incelenmelidir. Bu sayede daha farklı bir bakış açısı kazanılabilir. Bu süreçte mutlaka muhalif görüşlere ait içerikler ayrıntılarıyla ele alınmalıdır. 

5. Manifestonun son hali verilmeden önce mutlaka örnek bir taslak hazırlanmalıdır.

Manifestoya dair tüm fikirler netleştirildiğinde bir araya getirilerek özetlenmelidir. Bu özet sayesinde ana hat görülerek gerekli düzeltmeler daha kolay yapılabilir. Özet oluşturulurken mantık çerçevesinde fikirler bir araya getirilmelidir. Giriş ile sonuç bölümü hazırlanmalıdır. Ancak buralara uzun cümleler eklenmemelidir. Aksi halde yazının akışı bozulabilir. Taslak hazırlarken numaralandırma yapılmalıdır. Paragraflar ve ayrışan bölümlere numara verilmelidir. Bazı bölümlere dikkat çekmek için büyük harf de kullanılabilir. (İLKHA)