Gaziantep Damızlık Koyun Keçi Yetiştiricileri Birliği Başkanı Osman Türkman, küçükbaş hayvan sayısının azalma nedenlerini ve et fiyatlarındaki yükselişi değerlendirdi.

Kırsalda yaşayan insanlar için kırsalın cazip hale getirilmesi ve hayvancılığa verilen desteğin artırılması gerektiğine değinen Türkman, son 3-4 yıldır küçükbaş hayvan sayısında bir azalmanın olduğunu kaydetti.

Türkman küçükbaş hayvan yetiştiriciliğinin gerilemeye yaşadığına dikkat çekerek, "Gaziantep'te genel itibarla hayvancılığın durumuna baktığımız zaman özellikle son 3-4 yıldır küçükbaş hayvan sayımızda bir azalmanın olduğunu görüyoruz. Yaklaşık son 4 yılda küçükbaş hayvan sayımızın yüzde 33'üne denk gelen bir şey. Rakamlara da baktığımız zaman 2021 yılında Gaziantep'te 337 bin damızlık koyun, keçi varken 2022 yılında 278 bine, 2023 yılında 259 bine bu rakamlar resmi net rakamlar 2024 yılı sonu itibariyle de 220 bine düşmesini öngörüyoruz. 337 binden 220 bine düştüğünü gördüğümüz zaman yaklaşık yüzde 33'lük, 35'lik bir hayvan sayımızda azalma olduğunu görüyoruz." dedi.

"İnsanlar emeklerinin karşılığını alamıyor"

Yetiştiriciliğin azalmasının altında yatan sebeplere değinen Türkman, "Neden azalıyor dediğimiz zaman da özellikle kırsalda emeğin çok zor şartlarda meydana geldiğini, üretimin çok zor şartlarda yapılmaya çalışıldığını, ancak buna rağmen insanların emeklerinin karşıladığını, alamadıklarını düşündüklerinden, bundan dolayı özellikle gençler başta olmak üzere insanlar sektörden çekiliyor. Sektörden çekilmeyle beraber de üretimin azalmasına şahit oluyoruz. Rakamları Gaziantep için verecek olursak, 2021 yılında 2 bin 956 üreticimiz damızlık destek başvurusu yapmışken, 2022 yılında 2 bin 568, 2023 yılında 2 bin 336 ve 2024 yılında 2 bin104 kişi destekleme başvurusuna müracaat etmiş. Yani dolayısıyla 2 bin 956'dan 2 bin 104 kişinin işletmeye düşmüş oluyoruz. Dolayısıyla hem hayvan sayısındaki azalma, küçükbaş hayvan sayısındaki azalma aynı şekilde işletme bazlı üretimi yapan kişi sayısında da azalmayı gösteriyor." ifadelerini kullandı.
"İnsanlar damızlık hayvanlarını kesmeye gönderdiler"

İhracatın durduğu dönemde doğum yapan hayvanların dahi kesim için gönderildiğine dikkat çeken Türkman, "2022 yılında ihracatın kapatılmasıyla hayvanların para etmemesinden dolayı o günlerde insanlar damızlık hayvanlarını kesmeye gönderdiler. Yani damızlık dediğimiz yavru üreten fabrika gibi düşünmek lazım. İnsanlar o günlerde hayvanlarına yem alamadıkları için ve damızlık hayvanlar kesime gitti. 2022 bir kırılma yılıydı. Dolayısıyla baktığımız zaman bu azalmalarının sebeplerinin en başında üreticinin emeğinin karşılığını alamaması, değerinden ürününü satamaması diyebiliriz. Şimdi baktığımız zaman özellikle gençler kırsalda kalmak istemiyor. Şehirlere, yurt dışına, özellikle bölgemizde insanlar gitmeye çalışıyor. Kırsalın hem hayatının zorluğu hem emeğin değerinin olmaması. Dolayısıyla insanları özellikle bu anlamda kırsaldaki gençlerin dışarıya gitmelerine neden oluyor. Kırsalda yaşayan nüfusun bugün verilere baktığımızda 58-59 yaş ortalamasına geldiğini görüyoruz. Dolayısıyla bu işin çözümü gençlerin yapması gerekirken bu işi yapacak insan bulamıyoruz." şeklinde konuştu.

"Çok büyük bir çoban açığı var"

İşletmelerin çoban bulmada sorun yaşadığına değinen Türkman, "Bir diğer konu işletmelerde dışarıdan çoban çalıştıran işletmelerde çoban probleminin olmasıdır. Özellikle yurtdışından gelen Afgan olsun, Özbek olsun, Suriyeli vatandaşlardan hayvancılık işletmelerde çalışanlar var. Ama bunların çalışma şartları ve resmi kayıt altına alınamaması nedeniyle birçok bölgede işletmeler çoban bulamadığı için bu sektörde devamını getiremiyorlar. Çok büyük bir çoban açığı var, çoban problemi var. Türkiye'ye bir şekilde giriş yapmış olan Afgan, Özbek, Suriye ve farklı uyruklardaki insanların kayıt altına alınarak işletmelerde yıllık sözleşmeleri yapılarak bunların o hayvancılık işletmelerinde çalıştırılması doğru olacaktır diye düşünüyoruz. Yine bir diğer konu bu işi yapacak gençlerin kırsalda kalmaması nedeni özellikle sigorta problemidir. Bugün kırsalda yaşayan gençlerin çok büyük eksikliğinin sigortası olmadığından, ailelerinin babalarının sigortası olmadığından ve dolayısıyla bununla ilgili de gençler sıkıntı yaşadığından sigortalı bir işe nasıl gireriz diye büyük şehirlere gelmelerindeki bir etken. Gidip organizelerde farklı yerlerde çalışmak zorunda kalıyorlar." dedi.

"Diğer bir sorun hayvancılık yapan işletmelerde gençlerin evlenememesidir"

Kırsaldaki gençlerin evlenme noktasında sorunlar yaşadığına değinen Türkman, "Kırsaldaki diğer bir sorun hayvancılık yapan işletmelerde gençlerin evlenememesidir. Bayanların çobanlık yapan, hayvancılık yapan, kırsalda yaşayan, gençlerle evlenmek istemeyişi. 'Şehirde eğer yaşarsanız ancak evlenirim.' veyahut 'Şehirde ev tutarsan ancak evlenirim.' Bunları söylemelerinden dolayı kırsalda gençler evlenemedikleri için şehre gitmelerindeki en büyük nedenlerden bir tanesidir. Tabii bunların dışında sorun sıkıntılar muhakkak farklı şekilde çoğaltılabilir. Baktığımızda üretimin azalmasıyla fiyatların da özellikle arttığını bir taraftan görüyoruz. Özellikle et fiyatları mesela geçen sene ile bu sene arasında aslında baktığımızda bize göre canlı hayvan fiyatlarında çok bir artış yok. Yani geçen sene Şubat ayında toklu fiyatı canlı kilogram fiyatı 200 lirayken bugün günümüzde yaklaşık 220 liralar civarında 10 ay geçmesine rağmen. Dolayısıyla burada kasap tarafından fiyatlarının daha çok arttığını görüyoruz. Bu fiyatların artışının önüne geçmek neyle olur? Üretimi arttırmakla olur." ifadelerini kullandı.

"İthalat değil, üretime sahip çıkmamız lazım"

Üretime desteğin artırılması konusunda vurgu yapan Türkman, "Evet, bir şekilde belki ithalatla şu an et fiyatları baskılanmaya çalışılıyor. Ülkedeki et açığı kapatılmaya çalışılıyor. Ama 2009-2010 yılından beri özellikle yurt dışından ithalatla biz sorunu çözmeye çalışıyoruz. Ancak bugüne kadar geldiğimiz 14-15 yıllık süreçte sorunu ithalatla çözülemeyeceğini hepimiz gördük. Çözülmez de zaten. Yani eğer bir yerde sizin üretme kapasiteniz varsa, üretme imkanınız varsa, siz bunu üretirseniz sorunu çözersiniz. Dışarıda getirmeyle 85-86 milyonun ki Türkiye'de yaşayan yabancılarla beraber ve aynı anda Türkiye'de bulunan turistlerle beraber bu rakam 92-93 milyona geliyor. Dolayısıyla burada ithalatla, yurt dışından getirmeyle, canlı hayvan getirmeyle, besilik hayvan getirmeyle sorunun çözüleceğini düşünmüyorum. Bu anlamda özellikle ithalat değil, üretime bizim sahip çıkmamız lazım. Üretime destek olmamız lazım. İthalat kesinlikle hiçbir zaman çözüm olmadı. Bundan sonra da çözüm olmaz." şeklinde konuştu.

"Üretimi arttırabilirsek fiyatların da önüne geçmiş oluruz"

Fahiş fiyatların önüne geçebilme adına üretimin artması gerektiğine değinen Türkman, "Devletimizin hayvancılığa vermiş olduğu destekler var bunu göz ardı edemeyiz. Ama bizim bunları biraz daha çoğaltmamız lazım. Özellikle tarım kanununda yazan gayrisafi milli hasılanın yüzde birinin hayvancılığa, tarıma destek verilmesiyle ilgili o gayrisafi milli hasılanın yüzde birini gerçekten tarıma ve hayvancılığa aktarılması gerektiğini düşünüyoruz. Biz üretimini o zaman arttırabiliriz. Üretimi arttırabilirsek fiyatlarında önüne geçmiş oluruz. Bizim özellikle maliyetler anlamında, başta yem olmak üzere gençlerin sigorta problemine bu anlamda daha çok destek olunmalıdır. Bu durumda hem gençlerin kırsalda kalmasını sağlamak, hem onların maliyetlerini azaltıp, emeklerinin değerinden satılmasını sağlarsak, üretimi arttırarak et fiyatlarını, hayvansal ve tarımsal ürünlerin fiyatlarını düşürürüz. Ve şehirde oturan insanlara da, tüketişiyle halkımıza da, daha uygun maliyette ürünü sunmuş oluruz diye düşünüyorum." dedi. (İLKHA)