Kişiyi hem maddi hem de sağlık açısından zarara uğratan unsurlardan biri olan sigaranın bağımlılık tehlikesi ve vücuda verdiği zararı anlatan Prof. Dr. Abdullah Atlı, sigarayı bırakmanın yöntemlerine ilişkin önemli tavsiyelerde bulundu.

Geçtiğimiz hafta içerisinde bazı sigara gruplarına yüzde 10 ile 30 arasında gelen zammın ardından sigaranın aile bütçesine verdiği zarar tekrardan gündeme geldi.

Sigaranın bütçeyle beraber insan sağlığına verdiği zararı sıralayan Dicle Üniversitesi Bağımlılıkla Mücadele Merkezi Müdürü ve Psikiyatri Anabilim Dalı Öğretim Görevlisi Prof. Dr. Abdullah Atlı, bağımlılık yapan uyuşturucu madde türlerine oranla hem legal hem de ulaşılabilir olması nedeniyle sigaranın daha tehlikeli olduğuna dikkat çekti.

"Bağımlılık deyince hep atlanan bir konu var: Sigara." diyen Atlı, "Bağımlılıkta aslında en önemli şey sigaradır. Çünkü insanların çoğu kullanıyor. Eroin veya kokain denilince gözümüz açılıyor ama aslında sigara deyince de gözümüzün açılması lazım. Çünkü toplumda bir eroin veya kokain kullanan 100 kişi varsa sigara içen bin kişi var." ifadelerini kullandı.

Sigaranın hem psikiyatri hem psikiyatri dışı genel vücutla ilgili sağlığa ciddi zararlarının olduğunu hatırlatan Atlı, "Özellikle akciğerle ilgili solunum sıkıntıları, astım, KOAH, akciğer kanseri ve bununla beraber hasta ayaklarının kesildiği 'Buerger hastalığı' diye bir hastalık var. Sigara diğer maddeler gibi saç telinden ayak tırnağına kadar vücutta her şeyi bozabilir. Psikiyatrik olarak özellikle sigara içenlerde kaygı bozukluğu, depresyonu sık görüyoruz. Sigara içince hafif rahatlıyor gibi olsa da bu geçici aldanmaya kanıp sigaranın kendisini iyileştirdiğini zannediyor. Sigara içerek kişi 1-2 kilogram verebilse de bıraktığında 10-20 kilogram alacağını hissetse de bunlar yanlış algılardır." şeklinde konuştu.

Atlı, "Sigara yeryüzünde en sık kullanılan maddedir ve diğer maddelerden ayıran özelliği legal olmasıdır yani illegal değil. Şimdi dünyanın çoğu ülkesinde eroin ve esrar illegalken sigara legaldir. Ulaşımı kolay olması kullanılabilirliğini arttırıyor. Bu da kullanım yaşını küçük yaşlara indiriyor." dedi.

"Sigara bırakmada nikotin replasmanı sıklıkla kullanılan bir yöntemdir"

Sigara bırakmada ilaç ve ilaç dışı yöntemler bulunduğunu ve bu ilaç dışı yöntemlerde özellikle nikotin replasman tedavilerinin sık kullanıldığını belirten Atlı, şunları söyledi:

"İnsan sigara veya sigara dışında herhangi bir maddeyi bırakırken ona karşı bir yoksunluk, tekrar alma ihtiyacı yaşar. O maddeyi almadığı için mutsuz veya huzursuz olma gibi şikayetler yaşar. Bunu engellemek için de maddenin yerini tutan başka maddeleri verip dozunu yavaş yavaş azaltarak kesmek lazım. Bu anlamda en etkili yöntemlerden biri nikotin replasmanı dediğimiz dışarıdan nikotin vermedir. Bu nikotin sakız, bant, şeker veya tablet şeklinde olabilir, temel mantık aynıdır. Bir anda değil yavaş yavaş vücudu nikotinden arındırmadır."

"Sigarayı bırakmada etkili olan bir diğer yöntem de nikotin isteğini azaltan TMS cihazıdır"

Sigarayı bırakmak için kullanılan ikinci bir yöntemin detaylarını aktaran Atlı, "Diğer yöntem ise yeryüzünde sık kullanılan Amerika İlaç Birliği'nin de onayladığı transkraniyal manyetik stimülasyon cihazıdır. Amerika İlaç ve Gıda Birliği (FDA) tarafından onaylı bir ilaç dışı tedavidir. İlaç kullanmak istemeyen ve nikotin replasmanından fayda görmeyen hastalarımıza bu tedaviyi de uygulayabiliyoruz. Maalesef piyasada daha çok ticari amaçla yapılan birtakım yöntemler vardır. Şu an bilimsel geçerliliği olan yöntemlerden bahsediyoruz. Bunların en önemlisi nikotin replasman, sonrasında hemen hemen tüm bağımlılıklarda etkili olan madde isteğini azaltan TMS cihazıdır ve bu da dünyada psikiyatristlerin kullandığı bir cihazdır." ifadelerine yer verdi.

"Sigarayı bırakmada bir başka yöntem de tıbbi ilaç kullanımıdır"

Atlı, "Varenicline ve Bupropion diye 2 ilacımız var. Bu beyinde sigaraya olan ihtiyacı ve hazzı bitiriyor, yani kişi sigara içse bile zevk almıyor. Bu da sigara bırakmada etkili etkin yöntemlerdir ama ilaçtır. Özellikle psikiyatrik ve depresyon bipolar gibi hastalığı olan kişilerin bu ilaçları psikiyatrist izni olmadan kullanması uygun değildir, bunu da mutlaka bilmemiz gerekiyor. Bu ilaç kısmının bir psikiyatrist denetiminde özellikle de geçmişte psikiyatrik bir rahatsızlık yaşanmışsa kullanılması gerekmektedir." diye belirtti.

Sağlık Bakanlığının sigarayı çok önemsediğini ve psikiyatristler olarak bunu desteklediklerini sözlerine ekleyen Atlı, Kanser Erken Teşhis ve Tarama Merkezleri (KETEM) aracılığıyla 3-4 yılda bir sigara bırakma ilaçları, nikotin replasmanları ve bantlarının ücretsiz dağıtıldığını belirtirken bunun dönemsel bazda olduğunu hatırlatarak her zaman yapılmadığını söyledi.

"Hiçbir destek olmadan da sigara bırakılabilir"

Sigarayı bırakmayı düşünenlere önerilerde bulunan Atlı, son olarak şunları söyledi:

"Hiçbir şey yapmadan da sigarayı bırakmak mümkündür. Çünkü sigaranın yoksunluğu insanı öldüren bir yoksunluk değildir. Bazı maddelerin yoksunluğu öldürebilir. Eroin ve alkolü doktor denetimi ve tedavileri olmadan bırakmak yoksunlukta ölüme bile yol açabilmektedir ama sigara bu anlamda avantajlı bir maddedir. Sigarayı bırakmak isteyenlere önerim kendileri için özel bir gün seçsinler. Mesela önümüzde Kurban Bayramı var. 'Kurban Bayramından sonra içmeyeceğim' desin. Her gün kullandığı sigarayı yüzde 15-20 oranında azaltsınlar ve bayramın birinci gününden sonra bir daha hiç içmesin. Evlilik yıldönümü ya da doğum günü gibi özel bir gün seçsin ve o günden sonra bir daha kesinlikle içmemeyi hafızasına kazısın. Zorluk ve bazı sıkıntılar olabilir, o tür durumlarda da bir psikiyatriden mutlaka destek almalarını öneriyoruz." (İLKHA)