Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, TBMM Genel Kurulunda, bakanlığının 2026 yılı bütçesine ilişkin sunumda bulundu. 

Dünya genelinde iklim değişikliği nedeniyle aşırı hava olaylarının sıklığı ve şiddetinin arttığı bir dönem yaşandığını belirten Yumaklı, 1991-2023 yılları arasında afetlerin tarım sektörüne verdiği zararın 3,3 trilyon dolar olduğunu, bu zararın yüzde 59'unun son 13 yılda gerçekleştiğini anlattı.

Artan kentleşmenin doğal kaynaklar üzerindeki baskıyı artırdığını dile getiren Yumaklı, kovid salgını sonrası şiddeti artan gümrük ve ticaret kısıtlamalarının tarım ve gıda sistemlerinin yeni normali olduğunu ifade etti.

Dünyada 2,4 milyar insanın "su stresi altındaki ülkelerde" yaşadığını bildiren Yumaklı, "Her ne kadar varlığı sonsuz gibi düşünülse de erişilebilir tatlı su kaynağı oranı sadece yüzde 1'dir. Ülkemiz de su stresi altındaki ülkelerden birisidir. Bunun için, su politikalarımızı suyun varlığına göre değil, kısıtına göre şekillendiriyoruz." dedi.

2025-2035 dönemini kapsayan Ulusal Su Planı'nı hazırladıklarını kaydeden Yumaklı, bu planın uygulanmasıyla su kaynaklarının korunmasını, verimli kullanımını ve sürdürülebilir yönetimini amaçladıklarını anlattı.

Sulama sistemlerinin modernizasyonu, ürün deseni değişikliği, yeraltı suyu kontrolü ve havzalar arası su transferleri gibi tedbirler konusunda çalıştıklarını aktaran Yumaklı, kuraklık riski altındaki gölleri kurtarmak için de eylem planları hazırladıklarını söyledi.

Eğirdir Gölü Su Eylem Planı'nı kamuoyuyla paylaştıklarını anımsatan Yumaklı, Akşehir, Eber, Bafa, Beyşehir, Burdur, İznik, Seyfe ve Sapanca gölleri için de benzer eylem planlarını 2026 yılında uygulayacaklarını bildirdi.

Son 23 yılda hayata geçirdikleri projelere de değinen Yumaklı, "Teknik ve ekonomik olarak sulanabilecek arazi miktarı potansiyelimiz 85 milyon dekardı. 3 yıldır bir çalışma yürütüyorduk bu bitti. Bu projeler neticesinde sulanabilir alan 105 milyon dekar olarak güncellendi." açıklamasında bulundu.

2026'da 290 tesis ile 10 toplulaştırma projesini hizmete alacaklarını bildiren Yumaklı, "Tarımsal sulamada enerji son derece önemli. Bu gideri azaltmak için ilk etapta Şanlıurfa ve Edirne'de 150 megawatt GES kurulumu inşaatlarına önümüzdeki yıl başlıyoruz." ifadelerini kullandı.

"Şapla alakalı 23,8 milyon doz aşıyı sahaya gönderdik"

Bakan Yumaklı, Türkiye'nin risklere açık bir coğrafyada bulunmasına rağmen tarımsal altyapısı sayesinde gıda arz güvenliğini korumayı başardığını vurguladı.

Kırmızı et üretimini artırmak ve kırsaldaki aile işletmelerini güçlendirmek için "Kırsalda Bereket Hayvancılığa Destek Projesini" başlattıklarını hatırlatan Yumaklı, "Projeye başvuran 179 bin kardeşime teşekkür ediyorum. Bu başvuruların 105 bininin genç ve kadınlardan oluştuğunu görmek bizler için ayrı bir memnuniyet vesilesi oldu. Bu proje 2028'e kadar etaplar halinde devam edecek. Bir müjde de küçükbaş üreticilerimize verelim, aynı projenin küçükbaş versiyonunun da çalışmalarına başladık, üreticilerimize hayırlı, uğurlu olsun." diye konuştu.

Hastalıkların erken tespiti için izleme ve laboratuvar altyapısını güçlendirdiklerini, yerli ve milli aşı üretim kapasitesiyle salgınlara karşı hızlı ve etkin müdahaleler gerçekleştirdiklerini anlatan Yumaklı, "Şapla alakalı 23,8 milyon doz aşıyı sahaya gönderdik. İlk doz aşılamalar bitti, ikinci doz aşılamaları da en kısa sürede bitireceğiz." ifadelerini kullandı.

Bu yıl balık popülasyonlarını artırmak ve ekolojik dengeyi korumak için su kaynaklarına 83 milyon yavru balık bıraktıkları bilgisini veren Yumaklı, şunları kaydetti:

"Ülkemizde bir ilk olacak Organize Su Ürünleri Tarım Bölgesini önümüzdeki yıl Adana'da hayata geçiriyoruz. Uluslararası standartlarda çalışacak Su Ürünleri Kontrol ve Denetim Merkezini gelecek yıl Yalova'da hizmete alacağız. Gururla söylemek isterim ki burası Akdeniz ülkeleri içerisinde en büyük merkez olacak."

"Kırsal Kalkınma Yatırım bütçesinin en az yüzde 20'sini genç ve kadın üreticilerimize ayırdık"

Tarımda üreticilerin yaş ortalamasının dünyada 60, Avrupa Birliği ve Türkiye'de ise 57 olduğunu aktaran Yumaklı, "2026-2028 yıllarını kapsayan 3 yıllık dönem için ilk defa Kırsal Kalkınma Yatırım bütçesinin en az yüzde 20'sini genç ve kadın üreticilerimize ayırdık." dedi.

Deprem bölgesinin tarımsal altyapısını ayağa kaldırmak için de çalıştıklarını ifade eden Yumaklı, "Depremden etkilenen illerimiz için, 11 milyar liralık yeni bir finansman sağladık. Bunu da bölgede tarımsal altyapıyı iyileştirmeye harcayacağız." şeklinde konuştu.

Sübvansiyonlu kredileri, üretim planlamasının yönlendirici bir unsuru olarak yeniden yapılandırdıklarına işaret eden Yumaklı, "2025 yılında Kasım ayı itibarıyla, 901 bin üreticimize 590 milyar lira düşük faizli kredi tahsisi sağlandı. 2026 yılında kredi sübvansiyonları geçen seneye göre karşılaştırdığımızda yüzde 70 artırarak 270 milyar liraya çıktı." açıklamasında bulundu.

TARSİM kapsamında 2006 yılından bugüne kadar 29,5 milyon poliçe düzenlendiği ve üreticilere 57 milyar lira devlet prim desteği ve 64,5 milyar lira hasar tazminatı ödendiği bilgisini veren Yumaklı, 2026'da TARSİM'le ilgili bazı ilkleri devreye alacaklarını söyledi.

Özellikle Parsel Bazlı Verim Sigortasına ilişkin ciddi talep aldıklarını dile getiren Yumaklı, "İlk defa bunun uygulamasını pilot olarak 2026'da Tekirdağ'da başlatacağız. Artık üreticilerimiz kendi tarlasındaki verime göre tazminat alabilecek." dedi.

Bu yıl yaşanan zirai don olayına işaret eden Yumaklı, "Önümüzdeki yıl elma, kayısı, şeftali, erik ve kiraz gibi dokuz ürün için temel sigorta paketini de uygulamaya koyacağız. Narenciyede güneş yanıklığı riskini de teminat kapsamına alacağız." açıklaması yaptı.

"Su atma kapasitemiz 438 tondan 462 tona çıkmış olacak"

Gıda güvenilirliğinin kendileri için "kırmızı çizgi" olduğunu ifade eden Yumaklı, şunları kaydetti:

"2025 yılında 2,5 milyon ton taze meyve ve sebze ihracatı gerçekleştirildi. Bunun geri dönen miktarının oranı sadece binde 1'dir. Geri dönen ürünlerin de mevzuata uygun değilse, ülkemize girişine asla izin vermiyoruz. 2026 yılında, hangi ürüne ne miktarda bitki koruma ürünü kullanılacağını belirleyen, Elektronik Bitki Reçete Sistemini de hayata geçiriyoruz. Artık zirai ilaç üreten, satan, uygulayan, hepsi kimler varsa elektronik olarak kayda geçirilecek ve izlenecek."

14 İHA ve 776 gözetleme kulesi ile yangın tespiti ve yönetimi yaptıklarını aktaran Yumaklı, "Önümüzdeki yıl 4 uçak, 12 helikopter, 165 arazöz, 38 iş makinası ve 14 ilk müdahale aracıyla yangın söndürme filomuzu güçlendireceğiz. Su atma kapasitemiz de 438 tondan 462 tona çıkmış olacak." şeklinde konuştu.

2020-2024 yılları arasında yanan alanların tamamını ağaçlandırdıklarını bildiren Yumaklı, bu yıl etkilenen alanları ise 2026 yılı sonuna kadar ağaçlandıracaklarını kaydetti.

Yumaklı, üreticilere zirai don ve kuraklık kaynaklı zararlar için 49 milyar lira ödeme yaptıkları bilgisini de paylaştı. (İLKHA)