ABD Havacılık ve Uzay Ajansı’nın (NASA) SPHEREx gözlemevi, Dünya üzerinden görülebilen tüm gökyüzünün ilk haritasını başarıyla tamamladı. Bilim insanları, görsel açıdan da dikkat çeken bu haritanın, evrenin kökenine ilişkin en temel soruların yanıtlanmasına katkı sağlayacağını öne sürüyor.

Bu yıl mart ayında uzaya fırlatılan SPHEREx’in topladığı verilerin, Büyük Patlama’dan sonraki trilyonda bir trilyonda bir saniyelik ilk anlarda neler yaşandığını ve bu sürecin evrendeki yüz milyonlarca galaksinin üç boyutlu dağılımını nasıl etkilediğini incelemeye imkân tanıyacağı belirtiliyor. Ayrıca bilim insanları, SPHEREx verilerini kullanarak evrenin 13,8 milyar yıllık tarihinde galaksilerin nasıl evrim geçirdiğini ve yaşam için gerekli temel elementlerin nasıl dağıldığını araştıracak.

NASA Astrofizik Bölümü Direktörü Shawn Domagal-Goldman, yaptığı açıklamada “SPHEREx’in yalnızca altı ayda topladığı veri miktarı inanılmaz. Bu veriler, diğer görevlerimizden elde edilen bilgilerle birlikte kullanıldığında evreni daha iyi anlamamıza büyük katkı sağlayacak.” dedi. Domagal-Goldman “Her biri farklı dalga boyunda olmak üzere tüm gökyüzüne ait 102 yeni haritamız var. Bu haritaların her biri, gözlemlediği cisimler hakkında benzersiz bilgiler içeriyor. Her astronomun burada değerli bir şey bulacağına inanıyorum.” ifadelerini kullandı.

SPHEREx, açılımı “Evrenin Tarihi, Yeniden İyonlaşma Çağı ve Buzlar Kaşifi için Spektro-Fotometre” olan bir görev olarak, Kuzey Kutbu’ndan Güney Kutbu’na uzanan yörüngede günde yaklaşık 15 kez Dünya’nın etrafında dolanıyor. Konik yapıya sahip uzay aracı, her yörüngede 3 bin 600 görüntü kaydederken, Dünya’nın Güneş etrafındaki hareketi sayesinde gözlem alanı sürekli değişiyor.

Mayıs ayında bilimsel operasyonlara başlayan SPHEREx, bu ay itibarıyla Dünya üzerindeki tüm gökyüzünün ilk haritalamasını tamamladı. İki yıl sürmesi planlanan ana görev süresi boyunca uzay aracının üç kez daha tüm gökyüzünü taraması bekleniyor. Elde edilecek yeni veriler, mevcut haritayla birleştirilerek çok daha ayrıntılı bir gökyüzü görüntüsü oluşturulacak.

NASA’nın Jet İtki Laboratuvarı (JPL) Direktörü Dave Gallagher ise “SPHEREx orta ölçekli bir astrofizik görevi olmasına rağmen çok büyük bilimsel çıktılar üretiyor. Bu proje, cesur fikirleri gerçeğe dönüştürerek keşifler için muazzam bir potansiyelin önünü açtığımızın en çarpıcı örneklerinden biri.” değerlendirmesinde bulundu. (İLKHA)