نویسنده محقق اوزکان یامان در جلسه «دیدار علمای جهان اسلام» گفت: «در ریشه مشکلاتی که امروزه مربوط به خانواده است، تضاد هست، ناسازگاری هست. خوب، تنها منبعی که هیچ ناسازگاری ندارد، هیچ تضادی ندارد، یک اندیشه، یک نظام، منبع منسجم، قرآن مجید است.»

این نشست توسط «اتحاد علما و مدارس دینی»  برگزار می‌شود و علمای و دانشگاهیان از مناطق مختلف جهان، به ویژه اقلیم کردستان، در شهر دیاربکر شرکت کرده‌اند.

دهمین دیدار سالانه علما با موضوع «ابتکارات ایدئولوژیک مبتنی بر هویت اسلامی ما» در سالن کنفرانس مسجد صلاح الدّین ایوبی در منطقه ینی‌شهر برگزار می‌شود.

در سومین نشست از دومین روز برنامه، یامان یادآور شد که در قرآن کریم در حدود ۴۰۰ آیه شریفه مستقیماً خداوند از خانواده سخن گفته است.

وی تأکید کرد که قرآن مجید، تنها منبعی است که در آن هیچ تناقض و مغایرتی نیست، اندیشه‌ای است که همواره منسجم است. یامان گفت که امروزه در قانون اساسی کشورهای مختلف، بیشتر از سخنان فیلسوفانی استفاده شده که در اندیشه‌شان ناسازگاری وجود دارد.

یامان: اگر غیرمستقیم بگوییم، تمام قرآن درباره خانواده صحبت می‌کند

اوزکان یامان، نویسنده و محقق، در نشست «دیدار علمای جهان اسلام» گفت: «. البته منظور ما از خانواده، یک نهاد اجتماعی است. اجازه بدهید برخی نقل‌قول‌ها بیاورم و از یادداشت‌هایم استفاده کنم. همان‌طور که می‌دانید، در ۴۰۰ آیه از قرآن کریم، خداوند مستقیماً به موضوع خانواده پرداخته است. اگر غیرمستقیم بگوییم، تمام قرآن درباره خانواده است. تورات که بیش از ۷۸۰۰ آیه دارد – البته تحریف شده –۲۰۰ آیه‌اش درباره خانواده است. انجیل‌هایی که اکنون در دست ما هستند، به‌طور میانگین ۱۰۰ آیه درباره خانواده دارند. در حدود ۱۵۰۰ حدیث شریف، مستقیماً به خانواده اشاره دارد. ۳۰ درصد از فقه اسلامی درباره نهاد خانواده است. ۳۰ درصد فلسفه اسلامی به خانواده مربوط است. و ۳۰ درصد از اخلاق اسلامی نیز درباره خانواده است. بنابراین، می‌توان گفت یک‌سوم دین، خانواده است.»

«در دیگر ادیان و ایدئولوژی‌ها نیز خانواده اهمیت دارد»

یامان با اشاره به اینکه در دیگر ادیان و نظام‌های فکری نیز از خانواده صحبت شده است، گفت: «آیا در دیگر ادیان و ایدئولوژی‌ها این موضوع متفاوت است؟ بیایید نگاهی تاریخی و گسترده به نهاد خانواده بیندازیم و تصویری از وضعیت امروز ارائه دهیم. قطعاً شما قانون‌های معروف حمورابی را شنیده‌اید. در سال ۱۹۰۱، یک باستان‌شناس فرانسوی در منطقه خوزستان ایران، سنگی یافت که روی آن مجسمه‌ای و زیر آن نوشته‌ای طولانی وجود داشت. مشخص شد که این نوشته، قانون اساسی حاکم بابلی، حمورابی، است که در قرن ۱۸ قبل از میلاد می‌زیسته است. این متن شامل ۲۸۲ ماده است، اما ۳۰ ماده آن قابل خواندن نبوده و اکنون ۲۵۲ ماده آن در اختیار ماست. این ۲۵۲ ماده به چهار بخش تقسیم می‌شوند: حقوق تجارت، حقوق مدنی، حقوق خانواده و حقوق کیفری. این یعنی حدود ۳۸۰۰ سال پیش. بسیاری کتاب‌ها و تحلیل‌های فلسفی درباره این قوانین نوشته شده‌اند. نکته مهم این است که یک‌چهارم این قانون‌ها به خانواده پرداخته است.»

«در ماده ۱۲۸ آن آمده است: 'بدون قرارداد ازدواج، ازدواجی معتبر نیست.' و برای حفاظت از زنان قوانین سخت‌گیرانه‌ای وضع شده است. برای جلوگیری از فساد اخلاقی نیز بندهای سختی در نظر گرفته شده که محل بحث و گفت‌وگو بوده‌اند. اگرچه برخی جملات اغراق‌آمیز و متناسب با شرایط آن زمان‌اند، اما این واقعیت که نخستین قانون کشف‌شده بشر یک‌چهارم آن درباره خانواده است و به‌وضوح برای محافظت از خانواده طراحی شده، بسیار مهم و ارزشمند است.»

«یونانیان باستان نیز نهاد خانواده را جدی می‌گرفتند»

«اکنون بیایید به تمدن یونان باستان نگاه کنیم. می‌دانیم که یونانیان باستان خانواده را بسیار جدی می‌گرفتند. یافته‌های تاریخی نشان می‌دهد که خانواده تنها با قرارداد (یعنی آنچه امروز به آن عقد نکاح می‌گوییم) تشکیل می‌شد. آن‌ها برای محافظت از زنان تدابیری اندیشیده بودند. مثلاً در برخی احادیث آمده که بهترین جایگاه زن، خانه‌اش است، بلکه اتاقش و حتی گوشه اتاقش. دقیقاً همین عبارات درباره زن در منابع یونان باستان نیز به‌کار رفته‌اند. آن‌ها گفته‌اند: بهترین مکان برای زن، خانه‌اش، اتاقش و گوشه اتاقش است. امروز البته چنین دیدگاه‌هایی به‌عنوان محدودکننده تلقی شده و رد می‌شود، اما یونانیان باستان در حفاظت از زن و خانواده بسیار حساس بوده‌اند.»

«فیلسوفان درباره خانواده سخنان زیبایی گفته‌اند»

اوزکان یامان با ذکر نمونه‌هایی تاریخی ادامه داد:«مثلاً سقراط که چهار قرن پیش از حضرت عیسی (ع) می‌زیسته، درباره خانواده سخنان زیادی دارد. یکی از سخنان او این است: خانواده نخستین مکان برای آموختن و آموزش فضایل اخلاقی است. اگر بخواهی از اخلاق صحبت کنی، باید به خانواده رجوع کنی، سقراط چنین گفته است. دموکریتوس، که هم‌دوره سقراط بود و از فیلسوفان مهم محسوب می‌شود، گفته است: عشق به خانواده، نخستین آموزگار عشق به دولت است. از نظر ارسطو، هدف خانواده تنها ادامه حیات نیست، بلکه فراهم کردن یک زندگی خوب است؛ یعنی افزایش کیفیت زندگی. سیسرون، خطیب مشهور رومی، که یک قرن پیش از حضرت عیسی (ع) می‌زیسته و در عین حال سیاست‌مدار، حقوقدان و نویسنده نیز بوده، گفته است: ازدواج و خانواده تنها یک انتخاب فردی نیست، بلکه نظمی ضروری برآمده از طبیعت انسان است. خانواده مدرسه‌ای برای اخلاق و شهروندی است. ثبات دولت به استواری خانواده‌ها وابسته است.حالا از یونان باستان و روم بیاییم به شرق. یکی از معروف‌ترین امپراتوران روم، که در قرن دوم پس از حضرت عیسی (ع) می‌زیسته و به خاطر پیروی از فلسفه رواقی (Stoa) به عنوان «شاه‌فیلسوف» شناخته می‌شود، گفته است: مسئولیت خانوادگی، آغاز زنجیره مسئولیت‌های جهانی است. «حکمای شرق نیز بر اهمیت خانواده تأکید کرده‌اند» «بیایید به شرق برویم: چین، هند، ژاپن. کنفوسیوس که حدود پنج قرن پیش از حضرت عیسی (ع) می‌زیسته و سخنانش بسیار نقل می‌شود، گفته است: اگر می‌خواهی در کشور نظم برقرار شود، اول خانواده‌ها را نظم بده. اگر خانواده‌ها منظم باشند، دولت نیرومند می‌شود؛ و اگر دولت نیرومند باشد، دنیا به آرامش می‌رسد. بودا، که در همان دوره می‌زیسته، گفته است: وفاداری میان همسران، بزرگ‌ترین محافظ خانواده است. جامعه هند بسیار پیچیده است و تفکر هندی نظام خاصی دارد. قدیمی‌ترین و تأثیرگذارترین کتاب حقوقی آن‌ها «مانوسمریتی» (Manusmruti) نام دارد. طبق مانوسمریتی، خانواده بنیاد دَرَهْمَن، یعنی نظم و فضیلت کیهانی است. به باور هندوها، نظم جهان به خانواده بستگی دارد. در سیاست و راهبردهای امروزی هند، خانواده همچنان الهام‌بخش است. خانواده کوچک‌ترین ولی استوارترین جامعه است. نظم حکومت به هماهنگی در خانواده‌ها وابسته است. حفاظت از زنان و آموزش کودکان برای ثبات دولت حیاتی است. در آموزه‌های هندویی، یکی از چهار مرحله زندگی، تشکیل خانواده و تربیت فرزند است.»

«مشکلات امروز خانواده، ریشه در افکار ناسالم دارد»

یامان در ادامه گفت: «مشکلات امروز خانواده، ریشه در افکار ناسالم دارد. همان‌طور که امام غزالی فرموده‌اند و آن را خَفَتُ‌الفَلاسِفَه (سستی فیلسوفان) نامیده‌اند، تناقض‌گویی فیلسوفان از جمله علل بنیادین بحران خانواده است. تناقض‌گویی فیلسوفان مدرن نهاد خانواده را ویران کرده است. حالا شما می‌گویید مدرنیته، شهرنشینی، روشنگری، و غیره... بله، همه این‌ها هست، اما ریشه در افکار دارد. به مارکس نگاه کنید، به هگل نگاه کنید، به آگوست کنت (بنیان‌گذار پوزیتیویسم)، به مارتین هایدگر، نیچه، روسو... همه این‌ها فیلسوفان غربی هستند. درباره خانواده سخنان زیبایی گفته‌اند، اما در کنار آن، همگی بدون استثنا تناقضات آشکاری دارند. از یک‌سو از اهمیت خانواده صحبت کرده‌اند، از ضرورت آن برای جامعه و دولت، اما از سوی دیگر، خانواده را بند و زنجیر تلقی کرده‌اند؛ آن را عامل استثمار و نهاد غیرضروری دانسته‌اند. یک‌سو خانواده را می‌ستایند، سوی دیگر آن را نقد می‌کنند، بی‌ارزش می‌دانند، حتی مسخره می‌کنند. من صدها فیلسوف را بررسی کرده‌ام، همه‌شان متناقض‌اند، همه‌شان ناسازگار. متأسفانه همین افکار متناقض، پایه قانون اساسی بسیاری از کشورها شده‌اند. حتی کشورهای اسلامی نیز از همین افکار به عنوان منبع قانون اساسی خود استفاده کرده‌اند.» «ترکیه با یک نظام عقل‌گرایانه و پوزیتیویستی اداره می‌شود»

یامان گفت: «ترکیه با یک نظام عقل‌گرایانه اداره می‌شود. با یک رژیم پوزیتیویستی اداره می‌شود. من از کشوری صحبت می‌کنم که بر اساس افکار آگوست کنت، ژان‌ژاک روسو، نمی‌دانم فردریش نیچه و امثال آن‌ها شکل گرفته است. آیا این فیلسوفان پر از تناقض، این اندیشه‌های متناقض، خانواده را نابود نکرده‌اند؟ بله، نابود کرده‌اند.

بنابراین، ریشه مشکلات مربوط به خانواده، در تناقض و ناسازگاری است. پس اکنون تنها یک منبع، یک اندیشه، یک نظام باقی مانده است که هیچ تناقضی ندارد، از آغاز هم وجود داشته است: قرآن کریم، تنها منبع سازگار و بی‌تناقض.

و کسانی که تفکرا مدرن را قبول دارند نیز به این آگاه هستند. این را تهدیدی می‌دانند و از تأثیر آینده‌دار این سازگاری بر جهان آگاه‌اند. به همین دلیل است که اصرار دارند آن را به تأخیر بیندازند. 

بنابراین می‌توانیم درباره مشکلات خانواده از جنبه‌های مختلف صحبت کنیم، در شکل‌های گوناگون آن را بررسی کنیم. اما من می‌گویم: سازگاری. سازگاری و اندیشه تنها موضوع دین‌ها نیست، بلکه موضوع همه اندیشه‌ها و ایدئولوژی‌هاست.»(ILKHA)