İyâz bin Ganm komutasındaki İslam ordusu, 1383 yıl önce sadece Diyarbakır'ı fethetmekle kalmamış, gayrimüslim halkın da gönlünü fethederek onları küfrün karanlığından İslam'ın aydınlığına kavuşturdu.

Peygamberler ve sahabeler şehri Diyarbakır'ın, Mekke'nin fethinden 10 yıl sonra 27 Mayıs 639 yılında İslam orduları tarafından fethedilmesinin ve İslam topraklarına katılmasının 1383'üncü yıldönümü idrak ediliyor.

İslam ordularının Diyarbakır surları önüne geldikleri gün, tarihin en ak sayfalarından bir sayfadır. Diyarbakır, o sayfayla sahabeler şehri olmuş ve bir iman kalesi hâline gelmiştir. O sayfa, Mekke'nin fethi kadar temizdir.

Fetih aşamaları

Halife Hazreti Ömer Diyarbakır fethi, görevini İyâz bin Ganm'e verdi. İyâz, 8 bin kişilik bir kuvvetle harekete geçti. Ordusunda bine yakın sahabe vardı. Kuşatma uzun sürdü. Bütün saldırılar, şehri baştanbaşa kuşatan surlar karşısında neticesiz kalıyordu. Müslümanlar, 5 ay kadar bu kale duvarları dibinde beklemeye katlandılar. Bu arada İyâz, Hakem b. Hişam'ı bir miktar kuvvetle Meyafarkin'e (Silvan) göndererek orayı fethetti.

Nihayet, Halid b. Velid sur dibine sık sık yaptığı keşiflerden birinde surun doğu yönünde, sur duvarlarında gördüğü gizli bir su deliğini genişleterek oradan içeri girileceğini tespit etti.

Halid b. Velid, bir gece yüz kadar iyi savaşan ve çoğu sahabeden oluşan askerleri alarak bu delikten içeri girdi. Bu yere yakın bulunan ve şehrin fethinden sonra Fetih Kapısı ismini alan kapıyı açarak İslam ordularının şehre girişini sağladılar. Kapıyı açmak için nöbetçilerle yapılan savaşta en az 25 sahabenin şehid olduğu anlaşılmaktadır. Bu şehidler, hâlen İçkale Hazreti Süleyman Camisi bitişiğindeki meşhedde Süleyman b. Halid (b. Velid) ile birlikte defnedildiler.

Fetihten sonra halkın çoğunluğu kendi rızasıyla Müslüman oldu

Diyarbakır fethedildikten sonra halkın silahları toplatıldı. Kendilerine iyi muamele edildi. İslam dinine zorlanmadılar. Buna rağmen halkın büyük bir kısmı kendi rızasıyla İslam'ı kabul etti.

İslam tarihinde, emellerine hizmet edecek kara lekeler bulamayanlar, "Diyarbakır'ın Fethi, bir işgaldir, binlerce Kürdün öldürüldüğü bir katliamdır, bir esaretin başlangıcıdır, Kürtler zorla Müslüman olmuşlardır" asılsız iddialarını sürdürerek aslında İslam'a olan düşmanlıklarını da gizleme ihtiyacını da duymuyorlar.

Diyarbakır'ın fethi işgal değil, Bizans işgalinden kurtuluştur

İslam orduları, Diyarbakır önlerine geldiğinde Diyarbakır Bizans işgali altındadır. Dolayısıyla Diyarbakır'ın fethi bir işgal değil, Bizans işgalinden kurtuluştur. Şehirdeki esir halkın; küfrün karanlığından İslam'ın aydınlığına, züllümden, adalete kavuşmasıdır. Diyarbakır önlerinde büyük bir savaş yaşanmamıştır.

İslam, olsa olsa, Kürtleri Allah'ın dininden alıkoyan cahiliyenin Kürtler içindeki damarlarıyla savaşmıştır. Kürtler, cahiliye mevzilerine oturmuş da kendilerini İslam nurundan uzak tutmak için savaşmışlarsa Müslümanların onlara karşı savaşma hakkı vardır. Nitekim İslam orduları, cahiliyenin Arapça konuşan temsilcilerinden binlercesini öldürmüş, Yahudilerden yüzlercesini, Hıristiyan Bizans ve Mecusi İranlılardan on binleri tarihten silmiştir. İslam tarihleri, bunu asla gizlememiş, aksine her savaşta öldürülen düşman askerlerinin sayısını, yaralı ve esirleriyle birlikte bir bir vermiştir.

Kürtlerle ilgili böyle bir kayıt kesinlikle söz konusu değildir. Geniş anlamda bir Kürt cephesi açılmamıştır. Çünkü o dönemde Kürtlerin bağımsız olmak bir yana, özerk bir yapıları bile yoktur. Dolayısıyla Kürtler öldürülmüşlerse Bizans ve Sasani orduları içinde bir Bizans ve Sasani askeri olarak öldürülmüşlerdir. Ki bu noktada da büyük bir kayıt yoktur. Aksine Kürtlerin yaşadığı coğrafyayla ilgili savaşlar, olabildiğince kısa geçilmektedir.

Fetih ile Diyarbakır halkı saadet yolunu buldu

27 sahabenin şehit olduğu bir çatışmadan sonra Allah, 27 Mayıs 639'da Diyarbakır'ı İslam fethiyle şereflendirmiş ve o gün peygamberlerin mirası Diyarbakır, sahabelere devrolunmuştur. Diyarbakır, adaletle tanışmış, Diyarbakır surları tekbirlerle, ezanlarla ihya olmuş. Diyarbakır halkı, iman şerefine ermiş, saadetin yolunu bulmuş.

Mekke ve Medine'den sonra sahabenin medfun olduğu yer Diyarbakır'dır. Şehrin fethi sırasındaki ilk çatışmalarda şehid olup Hazreti Süleyman Camii civarında medfun olan 27 sahabe ismi ise şöyle: Süleyman b. Hâlid b. Velid (ra), Rıdvan (r.a.), Mes'ûd (r.a.), Beşir (r.a.), Hamza (r.a.), Amr (r.a.), Şu'be (r.a.), Sâbit (r.a.), Zeyd (r.a.), Zeyd (r.a.), Halid (r.a.), Halid (r.a.), Nu'mân (r.a.), Muhammed (r.a.), Muhammed (r.a.), Abdullah (r.a.), Abdullah, Abdullah (r.a.), Hasan (r.a.), Hasan (r.a.), Ka'b-i Zişan (r.a.), Fudayl (r.a.), Mâlik (r.a.), Fahr (r.a.), Ebu'l-Hamd (r.a.), Ebu Nasr (r.a.), Muğire. (r.a.). (İLKHA)