Yüzyıllar önce dünyanın ilk insansı robotlarını yapan ve mekaniğin öncüsü sayılan büyük İslam bilim insanı El Cezeri’nin tasarladığı olağanüstü makineler, İBB’nin desteğiyle hazırlanan sergide görücüye çıkıyor.

“Tarihine Bak, Geleceği Yaz!” ilkesinden hareketle hazırlanan “Cezeri’nin Olağanüstü Makineleri" sergisi, zamanı aşan fikirleri ve icatlarıyla modern mekaniğin öncüsü kabul edilen büyük İslam bilim insanı İsmail Ebul İz Bin Rezzaz El Cezeri’nin eserleri, İstanbullularla buluşuyor.

Anadolu’nun en büyük mucidi olarak bilinen Cezeri'nin olağanüstü makineleri, 800 yıl aradan sonra 15 yıllık titiz bir çalışmayla yeniden canlandırıldı. İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve İstanbul Cezeri Müzesi’nin desteğiyle 15 Şubat’ta Maslak’taki UNIQ Expo’da kapılarını açacak sergi, Cezeri’nin 13. yüzyılda yazdığı Kitab-ül Hiyel’deki tarife uygun üretilen makinelerini günümüze aktarıyor. Bilim tarihi arkeolojisi sayılabilecek sergi, bu yapısıyla dünyada bir ilk olma özelliğini taşıyor.

Sergi, bilim ve sanatseverleri Cezeri’den sonra insanlığı endüstri devrimine götüren mekanik bilimiyle tanıştıracak. Sergi için yeniden yapılan birebir makine ve alet versiyonlarında, enerji kaynağı olarak dönemin koşullarındaki gibi su kullanıldı. Serginin en büyük özelliği ise, aslına uygun olarak yeniden yapılan makine ve aletlerin çalışır durumda olması.

Eserlerin çalışma prensiplerini anlaşılır bir biçimde ortaya koyan sergide, Cezeri’nin şifreli ve dört sürgülü kapı kilidi, şifreli kasası, dünyaca ünlü filli su saati, anıt su saati, tarihin ilk insansı robotu olan içecek sunan çocuk otomatı gibi birçok çalışmasının birebir örnekleri görülebilecek.

Sergide, 66 farklı alet ve makine ile çeşitli düzeneklere yer veriliyor

1500 metrekarelik alanda kurulacak sergide, 66 farklı alet ve makine ile çeşitli düzeneklere yer veriliyor. Bazı makinelerin boyutları 4 metreyi buluyor. Serginin hikâyesi, mekaniğin canlı nesneleri ile anlatılıyor. Tarihsel bağlamı vurgulamak için bilimsel açıdan zengin, geniş bir poster havuzu da bulunuyor.

Sergide; Cezeri’nin kendinden öncekilerden devraldığı, sonrakilere devrettiği bilimsel ve teknik mirası, dönemin kültürel atmosferini de yansıtacak şekilde ziyaretçilere ulaştıracak.

Tam bir görsel şölen sunulacak sergide, bu görselliği desteklemek için Cezeri’nin mekanik aletlerinin dönemin saray ve toplum hayatındaki yerini gösteren dev tablolar bulunacak. Çalışan aletlere ek olarak; bazı tarihi, mimari ve kültürel unsurların replika (birebir kopya) ve maketleri sergiyi zenginleştirecek.

Cezeri’nin etkilendiği bilim adamlarının icatlarının yeniden yapılmış halleri ile Da Vinci, Galileo, James Watt, Takiyüddin gibi bilim insanlarının eserlerinin yeni versiyonları da sergide yakından görülebilecek. Ziyaretçiler, sergi içerisindeki düzenekleri hem görme hem de deneme fırsatı bulacak.

“Sergi, her pazar düzenlenecek çocuk atölyelerine de ev sahipliği yapacak”

7’den 70’e herkese hitap eden “Cezeri’nin Olağanüstü Makineleri” sergisi, her pazar düzenlenecek çocuk atölyelerine de ev sahipliği yapacak. Bilim, sanat ve tarihle dolu sergi ziyaretinin ardından Cezeri’nin bazı icatlarını yeniden yapacak olan çocuklar yaratıcılıklarını ve hayal güçlerini artıracak. 30 Haziran’a kadar devam edecek olan “Cezeri'nin Olağanüstü Makineleri Sergisi”, haftanın her günü ziyaret edilebilecek.

Sergi ziyaret saatleri:

Yer: UNIQ Expo - Maslak

Salı, Çarşamba, Perşembe, Cuma: 10.00-18.00

Hafta sonu: 10.00-19.00

Cezeri Kimdir?

Sibernetik (insani müdahaleye gerek duymayan) alanın kurucusu kabul edilen, fizikçi, robot ve bilim insanı İsmail Ebul İz Bin Rezzaz El Cezeri, 1136 yılında Diyarbakır’ın Cizre ilçesinin Tor mahallesinde doğmuştur. 1206'te Cizre'de ölmüştür.

Fizik ve mekanik alanlarında yoğunlaşmış, pek çok ilke ve buluşa imza atmıştır. Robotikle ilgili bilinen en eski yazılı kayıt, Cezeri'ye âittir. Cezeri, kaotik bir dönemde bilimi, teknolojiyi, sanatı ve şehirleşmeyi elden bırakmayan dahi mühendis olarak bilinir.

Artuklu sarayında kesintisiz 25 yıl (1181-1206) saray mühendisi görevini sürdürmüş olan Cezeri; su saatleri, mum saatleri, el yıkama ve abdest alma aparatları, kan almada kullanılan ölçme aletleri, otomatik müzik düzenekleri, çeşitli robotlar, zamanın tarım devriminde çok etkili olan su terfi araçları, su pompalarını çalıştıran makineler, fıskiyeler, sürekli kaval sesi çıkaran tertibatlar yapmış, metal döküm tekniğini bilen dahi bir mühendistir. (Nizamettin Aşkın-İLKHA)