Dünya kayısı başkenti olarak bilinen Malatya’da çiftçiler, çok emek sarf etmelerine karşın, emeklerinin karşılığını alamamaktan şikâyetçi.

Besin değerinin yüksek olmasının yanı sıra aroması ve lezzeti ile de meşhur olan Malatya kayısısı, bin bir türlü emek ve işlemden geçirildikten sonra satışa sunuluyor. Üreticiler ise, emeklerinin karşılığını alamamaktan şikâyetçi.

Malatya ekonomisi açısından büyük önem taşıyan kayısı hasadı Temmuz ayında Malatya’nın Kale, Battalgazi ve Şahnahan ilçeleri gibi Karakaya Baraj Gölü’nün kenarında bulunan yerlerde başladı. Güneşte kurutma işlemi ise Ağustos’un ortasına kadar devam ediyor.

Malatya nüfusunun yüzde 60’ının geçim kaynağını oluşturan kayısının yüzde 95’i ihraç ediliyor. İhracat yapılan yerlerin başında ABD ile Avrupa ülkeleri geliyior. Dünyada üretilen kuru kayısının yüzde 65-80’inin Malatya kayısısından olduğu biliniyor.

“Kayısı silkelemesi yaklaşık 15-20 gün sürüyor”

Kayısı hasadıyla ilgili bilgi veren Şahnahan ilçesinde çiftçilik yapan Bilal Akbulut, “Kayısı hasadı Temmuz ayının 5’i ile 10’nu arasında başlıyor. Silkelemesi yaklaşık 15-20 gün sürüyor. Bahçeden toplatıldıktan sonra da bir buçuk iki ay evde işçiliğimiz var. Bu işçilikler epey sıkıntılı geçiyor. Tarladan toplandıktan sonra kükürtleme işlemi yapılıp sergene serilir. Kayısı bir hafta sergende bekler. Bir hafta sonra toplarız. Gün kurusu kayısı ise tarladan çıktıktan sonra götürür hemen sereriz. Yaklaşık bir hafta on gün bekler, tekrar toplarız. Gün kurusu dediğimiz siyah kayısı, istim ise sarı kayısıdır.” dedi.

“Kayısı ticaretinde asıl karını ihracatçılar yapıyor”

Kayısı ticareti hakkında bilgi veren çiftçilerden Zekeriya Akbulut, “Çiftçiler kayısı ticaretini genelde ya Malatya’da şire pazarında ya da tüccarlara yaparlar. Şire pazarında kayısının belli bir piyasası var. Masrafımızı hesaplarsak çiftçinin eline fazla bir şey geçmiyor. Çiftçi 5 lira harcama yapmışsa eline en fazla 7 lira geçiyor. Yani bir sene boyunca 2 lira kara geçmiş oluyor. Kayısı ticaretinde asıl karı ihracatçılar kazanıyor. Aracılar dediğimiz komisyoncular kar yapıyor. Mesela bizden 7 liraya alıyorlarsa Ankara, İstanbul ve İzmir gibi illere en az 15-20 liraya satıyorlar. Dünyada kayısının yüzde 80’i Malatya’da üretiliyor. Bu nedenle kayısıya biraz daha önemle verilmesini istiyoruz. Malatya'nın geçim kaynağının yüzde 80’i kayısıdır. Malatya’da kayısı sektörü olmazsa Malatya’nın tüm sektörlerini etkiliyor. Kayısı işi gerçekten zor ama işimizi seviyoruz ve severek yapıyoruz. Yetkililerden isteğimiz kayısıya biraz daha önem verilmesidir. Aradaki komisyoncuların çıkmasını istiyoruz.” diye konuştu.

“Geçen yıla göre temiz kayısı var ama verim az”

Bu seneki kayısı verimliliğiyle ilgili bilgi veren çiftçilerden Bayram Akbulut, “Kayısıda bu seneki verimliliği, soğuklar etkiledi. Malatya merkezde de bazı kesimlerde kayısı yetişmedi. Verimin olduğu yerlerde ise, dolu ve yağmur etkili oldu. Yağışlar olduğunda verimlik çok düşüyor, buna karşın işçilik ise artıyor. Bu sene düz arazilerde Akçadağ, Doğanşehir gibi yerlerde temiz kayısılar vardı.  Genel olarak geçen yıla göre temiz kayısı var ama verim az. Geçen yıl fiyatlar yüksek başladı ama birden bire düştü. Bu yıl da geçen yılın düşük fiyatıyla başladı. İleride fiyatların ne olacağı belli değil. Malatya piyasasını devlet değil, 6-7 kişi belirliyor.” ifadelerini kullandı.

“Gün kurusu kayısı organik olarak tabir edilen kayısı türüdür”

Tarlada toplanan kayısıları kızgın güneşte sergileyerek kuru kayısı ürettiklerini belirten çiftçilerden Veli Vural, “Gün kurusu olarak kayısılarımızı serdik. Gün (güneş) kurusu ile kükürtle kurutulan kayısı olarak iki çeşide ayrılır. Bizler sadece güneş kurusu kayısı üretimi yapıyoruz. Güneş kurusu aynı zamanda organik olarak tabir edilen kayısı türüdür. Bu kurutma çeşidi tamamen zehirsiz bir şekilde ürettiğimiz kaysılarımızdır. Sabah kayısılar bahçeden getirilir, burada serilir. Serilen kayısılar 3-4 gün serili kaldıktan sonra toplanır. Toplanan kayısıların çekirdekleri çıkarılmak üzere fabrikada işçilerce yapılır. Sonra tekrar serilir, güneşte bekletildikten sonra serin bir saatte toplanıp soğuk hava depolarına götürülür. Bütün bu işlemleri yaptıktan sonra tüccarlarla anlaşıp ürünlerimizi satarız. Kayısı çok zor ve büyük işlemlerden geçiyor. Çiftçi yaptığı işin karşılığını alamıyor. Yetkililerden kimse kayısı ile ilgili bir adım atmıyor.” dedi.

“Havanın sıcaklık durumuna göre 3-4 gün güneşte bekletiyoruz”

Kuru kayısı üretilmesi için çalıştırılmak üzere işçiler tutuklarını belirten çiftçilerden Hamit Işık, “Kayısıların ağaçlardan toplatılması için sabah 07.00 gibi işçileri tarlaya götürürüz. Ağaçlar silkelenerek kayısılar toplatılıp traktörlerle sergen alanına götürülür. Havanın sıcaklık durumuna göre 3-4 gün içinde topluyoruz. Güneşte bekletilen kayısılarımızı sabah güneş çıkmadan önce toplatıp çekirdeğini çıkarmak için işletmelere gönderiyoruz. Çekirdeği çıkarıldıktan sonra tekrar güneşte kurutup soğuk hava depolarına alarlak muhafaza ediyoruz.” ifadelerini kullandı. (Mehmet Sait Çelik, Tarhan İrtem -İLKHA)