سەرۆکایەتی هودا پار لە پارێزگای مێردین بەرنامەی دیدار لەگەڵ هۆزەکان و پیاوماقوڵەکان ڕێکخست.

بەرنامەکە لە ئەنجامی "پرۆسەی تورکیای بێ تیرۆر" لە لایەن سەرۆکایەتی هودا پار لە پارێزگای مێردین لە شاری مێردین ڕێکخرا.

سەرکان رامانلی پەرلەمانتاری هودا پار لە باتمان، شاهزادە دەمیر جێگری سەرۆکی گشتی هودا پار و پەرلەمانتاری عەنتاب، ئیسماعیل چەڤیک سەرۆکی مەڵبەندی پارێزگای مێردینی هودا پار، سەرۆک هۆزەکان و پیاوماقوڵەکان بەشداریان لە بەرنامەکە کرد.

بەرنامەکە بەخوێندنی قورئانی کەریم دەستیپێ کرد و دواتر لێکۆلینەر و نووسەر مەحمود قلنچ وتاری دەستپێکردنی پێشکەش کرد.

مەحمود قلنچ ڕایگەیاند کە لە ڕابردوودا لە کۆمەڵگای ئیسلامیدا هیچ جیاوازییەک لە نێوان هۆزەکاندا نەبووە. ئەو بزووتنەوە ناسیۆنالیستیانەی لە دوای شۆڕشی فەڕەنسا تەشەنەیان کرد، ناوچەکەیان پارچە پارچە کرد و گەلی کورد بە تایبەتی لەم پرۆسەیەدا باجی قورسی دا.

قلنچ ڕاشیگەیاند، "ناسیۆنالیزم لەگەڵ بیروباوەڕی ئیسلامیدا ناگونجێت و ئەگەر کورد بەشێک بێت لە ئوممەت، پێویستە وەک هۆزەکانی دیکە مافی هەبێت."

قلنچ جەختی لەوە کردەوە کە کورد بە درێژایی مێژوو خزمەتگوزارییەکی بەرچاویان پێشکەش بە ئیسلام کردووە و لە سەردەمی کۆماریەکاندا سەختی جیددیش بەدی کراون. لە کاتێکدا دەستپێشخەرییەکانی ئاشتی ئەم دواییە وەک ئەرێنی سەیر دەکرێن، بەڵام ئەنجامەکانیان نابێت مەگەر هەموو چین و توێژەکانی کۆمەڵگا بگرێتەوە.

قلنچ جەختی لەوە کردەوە کە دەبێت دوو پرسی بنچینەیی چارەسەر بکرێن بۆ ئەوەی ئاشتی بۆ جیهانی ئیسلامی بێت، ئەویش پرسی فەلەستین و پرسی کورد، کە دەبێت بە ڕێبازێکی دادپەروەرانە و هاوبەش لەگەڵ یاسای ئیسلامیدا چارەسەر بکرێن.

دواتر شاهزادە دەمیر پەرلەمانتاری عەنتاب وتارێکی پێشکەش کرد و وتی، "بۆ بەدەستهێنانی ئەنجامی بەرچاو و چارەسەرکردنی کێشەکانمان و هێنانەدی ئاشتی و برایەتی و دادپەروەری بۆ وڵاتەکەمان، پێویستە بەردەوام بین و بە نەخشەڕێگای چارەنووسسازەوە ئەم پرۆسانە هەڵسەنگێنین. دامەزراوە سیاسییەکە ڕووبەڕووی چەند کێشەیەکی بنەڕەتی دەبێتەوە. هۆکاری بنەڕەتی هەیە کە بەرژەوەندی گشتی لەم پرۆسە چارەنووسسازانەدا لە پێشینەدا نەدرێت. بۆچوونەکانی خەڵک بە گشتی نایەنە پێشەوەی دامەزراوە سیاسییەکە. دەستەی ڕاوێژکاری بە باشی کار ناکەن و لەبەر ئەوەی ئەوانەی کە دامەزراوەی سیاسی گشتی داگیر دەکەن بە پێی ئارەزووی خۆیان مامەڵە دەکەن و بەرژەوەندییە سیاسییەکانی خۆیان لە پێشینە دادەنێن، ئەم جۆرە پرۆسانە شکست دەهێنن لە ئەنجامێکی بەرچاو. هەموو ئەو پرۆسانەی تا ئێستا ئەزموونمان کردووە لەبەردەم چاوماندایە."

"پرسی فەلەستین، پرۆسەی تورکیا و پرۆسەی دروستکردنی دەستوور بابەتگەلێکن کە بە قووڵی پەیوەندی بە هەموومانەوە هەیە"

ناوبراو لە بەردەوامی لەبارەی پرۆسەی تورکیای بێ تیرۆر وتی، "پرسی فەلەستین، بەردەوامی 'تورکیا بەبێ تیرۆر یان پرۆسەی بنیاتنانی برایەتی' لە تورکیا، بەتایبەتی لە پەرلەمان و پرۆسەکانی داڕشتن و بنیاتنانی تورکیای نوێ، بابەتگەلێکن کە بە قووڵی پەیوەندی بە هەموومانەوە هەیە. هەندێک پرس هەن کە ئێمە لەم بابەتانەدا لە پێشینەی کارەکانیان دادەنێین. بە بڕوای ئێمە، پایە سەرەکییەکانی سەرکەوتن بەسەر ئەم پرۆسانەدا ئەوەیە کە هەر پرۆسەیەک یان سیاسەتێک دەبێت ڕەوا بێت. دەبێت هەم شەرعیەتیان لە چاوی خودادا هەبێت و هەم شەرعیەتێکی کۆمەڵایەتیشیان هەبێت. ئەو پرۆسانەی خودای مەزن لێی بێزار نەبن، کە بە ناڕەوا هەژمار دەکرێن، کە دەبنە هۆی چەوساندنەوە و نادادپەروەری کە خودا لێی بێزارە، هەرگیز لە سیاسەتدا شەرعی نییە و سوودی کۆمەڵگا نییە. زۆر گرنگە خەڵک و هەموو کۆمەڵگا لەم پرۆسەیەدا سەربکەون، نەک تەنها هەندێک توێژی کۆمەڵگا، نەک تەنها حزبەکان یان پێکهاتە قۆرخکراوەکان."

"زۆر گرنگە کە ئێمە پشتگیری ئەم پرۆسەیە بکەین و بە تایبەتی حەماس"

دەمیر وتی، "زیاتر لە دوو ساڵە دڕندەیی جددی لە غەززە ئەنجام دەدرێت. زیاتر لە ٧٠ هەزار کەس کۆمەڵکوژ کراون. منداڵان و بەساڵاچووان و ژنان تووشی جینۆساید بوون، نەخۆشخانەکان وێران بوون و شارەکە بە تەواوی وێران بووە. لە ئێستادا ئێمە شاهیدی سەرکەوتنی بەرچاوین بۆ حەماس، بەڵام هەر ئەو گروپانەی کە دەیانەوێت دەستکەوتەکانی لە زەویدا لەناوببەن، بەتایبەتی لە سیاسەتدا، دەیانەوێت ئەم سەرکەوتنە جوانە، ئەم بەرخۆدانە جوانە بسڕنەوە. ئەمەش خاڵێکی تری چارەنووسسازە کە دەبێت گرنگی پێبدەین. هەستەکانمان لەسەر ئەم بابەتە، و پشتگیریمان بۆ ئەم پرۆسەیە و بە تایبەتی بۆ حەماس، زۆر گرنگە."

دەمیر لەبارەی پرۆسەی کۆمیسیۆن لە پەرلەمانی تورکیا وتی، "پرۆسەی ئێستا زۆر گرنگە. ڕەنگدانەوەی هەستەکانی ئێوە و ئێمە لە سیاسەتدا، و ڕەنگدانەوەی هەستەکانیان لە ئەنقەرەدا، شتێکی چارەنووسسازە. بۆیە ئێمە گرنگییەکی زۆر بەم کۆبوونەوانەی ڕاوێژکاری دەدەین. گەڕان بەدوای لێکتێگەیشتنێکی هاوبەشدا شتێکە کە حزبەکەمان بە تایبەتی بەهایەکی زۆری هەیە. دەمانتوانی بچینە ئەنقەرە و لەسەر مێزەکە دابنیشین و لەسەر بنەمای بیرۆکەکانی خۆمان سیاسەت دابڕێژین. بەڵام ئەمە ئێمەی دەخستە هەمان هەڵوێستی لایەنەکانی ترەوە. ئێمە دەمانەوێت لەگەڵ گەورەکانمان و سەرکردەکانی هۆزەکان و بە تایبەتی ئەوانەی کە سەختییەکی بەرچاویان بەسەر هاتووە، لەگەڵ ئەوەی لە مەیدانەکە کۆمان کردۆتەوە، دابنیشین و ڕاوێژ لەگەڵیان بکەین بۆ ئەوەی ئەو پرسانە لە پێشینەدا دابنێین کە دادپەروەری دادەمەزرێنن و ئاشتی و دادپەروەری بۆ وڵاتەکەمان دەهێننە ئاراوە، دواتر دەیانهێنینە ئەنقەرە. ئەمەش یەکێکە لە ئامانجەکانی ئەم کۆبوونەوەیە."

"ڕەنگە هەموو کەسێک دیدێکی جیاوازی هەبێت. ئێمەش دەمانەوێت بۆچوونەکانی ئێوەش ببیستین"

دواتر سەرکان رامانلی پەرلەمانتاری باتمان وتارێکی پێشکەش کرد و باس لە پرۆسەکە و هەنگاوەکانی هاوێژتراو کرد.

رامانلی وتی، "وەک دەزانرێت زیاتر لە ساڵێکە ئەم پرۆسەیە باس و سەردانی دەکرێت. لە سەرەتای هاویندا کۆمیسیۆنێک لە پەرلەمان دامەزرا. باخچەلی سەرۆکی مەهەپە بە وەبیرهێنانەوەی سەرەتای پڕۆسەکە، قسەی بۆ ئۆجەلان کرد و وتی، 'هەڵوەشاندنەوەی ئەو ڕێکخراوە ڕابگەیەنە، ڕابگەیەنە کە چەکتان داناوە و وەرن لە پەرلەمان قسە بکەن.' دوابەدوای ئەوە بانگەوازەکەی ئۆجەلان و بڕیاری هەڵوەشاندنەوەی ڕێکخراوەکە و سووتاندنی ڕەمزی چەند چەکێک لەبەردەم کامێراکان و دامەزراندنی کۆمیسیۆنەکە هات. ئەمە پرۆسەیەکی نوێ نییە. گەورەترین نائومێدی لە کاتی پرۆسەی ئاشتی لە نێوان ساڵانی ٢٠١٣ بۆ ٢٠١٥ ڕوویدا، لەو کاتەدا دەگوترا 'پرسی کورد چارەسەر دەبێت، تیرۆر کۆتایی دێت، ململانێ کۆتایی دێت، ئاشتی دێت.' هیچ کام لەمانە بەدی نەهاتن.

هاوین کۆتایی هات، ئێمەش لە پاییزداین؛ هیچ نیشانەیەکی ڕوون نییە کە ڕێکخراوەکە چەکی داناوە یان بە شێوەیەکی کاریگەر خۆی هەڵوەشاندبێتەوە. لایەنی ڕێکخراوەکە دەڵێت، 'دەوڵەت دەبێت هەنگاوی کۆنکرێتی بنێت بۆ ئەوەی چەکەکانم دابنێم و بە شێوەیەکی کاریگەر خۆم هەڵبوەشێنمەوە.' لایەنی دەوڵەتی، لە نێوان ساڵانی ٢٠١٣ بۆ ٢٠١٥، باس لە بێمتمانەیی دەکات و دەڵێت 'دەستمان بۆ ئەوان درێژ کرد، ئەوانیش گازیان لێگرتین.' دەوڵەت لە بەرامبەردا دەڵێت، 'ئێمە کار لەسەر یاسادانان ناکەین تاوەکو خۆیان بە تەواوی هەڵبوەشێننەوە.' کەمی متمانەیەکی جددی هەیە. بابەتێکی تر ئەوەیە کە هەموو شتێک بەستراوەتەوە بە پێگەی پەیەدە لە سوریا. حکومەت دەڵێت بڕیاری هەڵوەشاندنەوەی ئۆجەلان و ڕێکخراوەکەی بە تەواوی داوە بە پەیەدەشەوە. ئەگەر پەیەدە چەک دانەنێت، ئەم پرۆسەیە ناتوانێت بەردەوام بێت. بەڵام ئەو ڕێکخراوە بانگەشەی ئەوە دەکات کە پرسەکانی تورکیا پەیوەندی ڕاستەوخۆیان بە کێشەکانی سوریاوە نییە. ئایا پێویستە سوریا بخەینە ناو ئەم پرۆسەیە و ئەگەر وابێت چۆن؟"

هەروەها وتی، "کاتێک سەیری مێردین دەکەین، دەبینین ناوچەیەک کە چەندین ساڵە کاریگەری ململانێی لەسەر بووە؛ کاتێک لە شارێکەوە سەیری دەکەین کە گەشەسەندنی ئابووری سنووردارە، ڕەنگە هەموو کەسێک دیدێکی جیاوازی هەبێت. ئێمەش دەمانەوێت بۆچوونەکانی ئێوەش ببیستین."

دوای وتارەکان نوێنەرانی دەزگاکانی مەدەنی، سەرۆک هۆزەکان و پیاوماقوڵەکان پرسیاریان لە پەرلەمانتاران کرد.

بەرنامەکە کێشانی وێنەی یادگاری کۆتایی هات.(İLKHA)