محەمەد بەشیر ڤارۆل ناسراو بە مەلا مزگین رایگەیاند کە زانایان و شێخەکان و ڕابەرانی بیروڕا ئەرکێکی گەورەیان لەسەر شانە بۆ کەمکردنەوەی ئەو بەڵایەی خەڵک تووشی بووە، کە بەهۆی بوومەلەرزەکەوە ڕووبەڕووی تاقیکردنەوەیەکی گەورە بوونەتەوە، هەروەها بەرگەی ئەو بەڵایە بگرن، و پێویستە پاڵپشتی مادی و مەعنەوی بۆ خەڵک بکات، دڵنیابێت لەوەی زانایان لە لای خەڵکن لە مەیدانەکەدا.

دوای ئەوەی لە ٦ی شوباتدا ٢ بوومەلەرزەی گەورە لە مەرعەش رووی دا، زیاتر لە ٤٢ هەزار کەس گیانیان لەدەستدا و زیاتر لە ١٠٠ هەزار کەسیش بریندار بوون. لە کاتێکدا ژیان لەو شارانە وەستاوە کە هەزاران باڵەخانەیان تێدا ڕوخاون، هەوڵەکانی گەڕان و رزگارکردن و لابردنی پاشماوەکان هێشتا بەردەوامن لەو ناوچانەی کە وێرانکارییان تێدا رووی داوە.

دەزگاکانی خێرخوازی ژەمی گەرم و خواردن و جلوبەرگ و سووتەمەنی بۆ ئەو کەسانە دابین دەکەن کە لەو چادرانەدا دەمێننەوە کە دەوڵەت و ڕێکخراوە ناحکومییەکان لە ناوچە داروپەردووەکاندا داناون.

مەلا مزگین کە یەکێکە لە زانایانی گەورەی ناوچەکە و یەکێکە لە مامۆستاکانی إتحاد العلماء لە رۆژی یەکەمی بوومەلەرزەکەوە لەگەڵ قوتابیەکانی لە ناوچەی بوومەلەرزەکەن و بەشداری لە چالاکیەکانی خێرخوازی دەکەن.

مەلا مزگین لێدوانی بۆ ئاژانسی هەواڵەکانی ئیلکە (İLKHA) دایەوە و ئاماژەی بەوە کرد کە پێویستە زانایان و ڕابەرانی بیروڕا پشتیوانی مەعنەوی پێشکەش بەو خەڵکە بکەن کە لە بوومەلەرزەکەدا تووشی کارەساتی قورس بوون.

"پێویستە لە ڕابردوو فێربین، تەوبە لە هەڵە و کەموکوڕییەکانمان بکەین و ڕوو لە خوای گەورە بکەین"

مەلا مزگین لە خودا داوای رەحەمەت بۆ قوربانیەکان کرد و وتی، "وەک لە حەدیسدا هاتووە ئێمە پێمان وایە ئەو کەسانە لە ئاستی شەهیددان. خوای گەورە سەبوری کەسوکاریان بدات و پاداشتیان زیاد بکات. با قەرەبووی زیانەکانی ئەو کەسانە بکەنەوە کە زیانی داراییان هەیە. هیچ شتێک بەڕێکەوت نییە. هەموو شتێک بە ئیزن و فەزڵی خوای گەورە روودەدات. تەنانەت گەڵایەکیش لە لقەکەی ناکەوێت مەگەر بە ئیزنی خوای گەورە. بەڵام خوای گەورە هەموو شتێکی بە هۆکارێک دروست کردووە و لە ڕێگەی هۆکارەکانەوە شتەکان دەکات. لە هەموو شتێکدا حیکمەت هەیە کە خودا دەیکات. پێویستە خەڵک لەوە فێربن کە روویدا. هەموو کەسێک گوناه و هەڵە و لاوازی هەیە. ئەگەر خوای گەورە گەلێک یان کەسێکی خۆش بوێت ئەوا دەیانخاتە بەر تاقیکردنەوە. ئەمەش لە حەدیسدا هاتووە. خوای گەورە خۆی بیردەخاتەوە بە هێنانی ناخۆشی و بەڵا بۆ قەومەکان. گەلەکەی تاقیدەکاتەوە بۆ ئەوەی ئاگاداری گوناه و تاوان و هەڵەکانیان بن. بەم شێوەیە دەیەوێت خەڵک تەوبە بکەن و یادی خوا بکەن و خۆیان ڕێکبخەن. ئەمەش لە حەدیسە صەحیحەکانیشدا هاتووە. هەندێک کەس وانەیەک لەوە وەردەگرن و پەشیمان دەبنەوە لە هەڵەکانیان و تەوبە لە گوناهەکانیان دەکەن. هەروەها لە وەڵامی بەڵادا ستایش و حەمدی خوا دەکات. خوای گەورە لەو کەسانە ڕازییە کە بەم شێوەیە ڕەفتار دەکەن و موسیبەتەکانیان سووک دەکات."

"ئەم موصیبەتە ڕەحمە بۆ ئەو کەسانەی لە خەو هەڵدەستن و ڕوو لە خوا دەکەن"

مەلا مزگین لە بەردەوامی ئاماژەی بەوە کرد کە شوێنی زیانەکانی ماددی دەتوانرێن پڕ بکرێن و دواتر وتی، "هەندێک کەس لە غەفلەتێکی قووڵدان. وەک چۆن لە خەوی بێباکییان لە خەو هەڵناچن، هەروەها خۆیان دەخەنە ناو گوناهەوە. تەنانەت هەندێک باوەڕیان بەوە نییە کە ئەم ڕووداوانە لە خوداوە هاتوون. ئەم بەڵایە بۆ هەندێک کەس ڕەحمەتە و بۆ هەندێکی تریش سزایە. ڕەحمەتە بۆ ئەو کەسانەی لە خەوی بێباکی خۆیان لە خەو هەڵدەستن و ڕوو لە خوا دەکەن. ئەوانەی بەهۆی ئەم موسیبەتە دەمرن شەهیدن و ئەم رووداوە ڕەحمەتە بۆیان. ئەگەر کەسوکاری مردوویش سوپاسی خوا بکەن و لە بەرامبەر موسیبەتدا سەبر بگرن، ئەوە ڕەحمەتە بۆ ئەوانیش. بەڵام ئازارێکە بۆ ئەو کەسانەی کە بێباکانە یان باوەڕیان بە خوا نییە و ڕوو لە خودا ناکەن و تەنها بە هۆکاری تر جگە لە خوا دەگەڕێن. شتێکی گرنگ بۆ ئێمە لە ئێستادا ئەوەیە کە فێربین لەوەی ڕوویدا. دەبێت لە کەمتەرخەمی بەئاگا بین و پەشیمان بین لە هەڵەکانمان. گەردوون موڵکی خودایە. لەبەر ئەم هۆکارە خوای گەورە وای لێناکات لەبیر بکرێت لە موڵک و ماڵی خۆیدا. سەرەتا نیعمەتەکانی بیردەخاتەوە. نیعمەتەکانی دەبارێت و داوای ئەوە دەکات سوپاسی ئەو نیعمەتانە بکرێت. هەرکاتێک ئەم نیعمەتانە یاد نەکرایەوە، و خەوی بێباکی بەئاگا نەهاتەوە، ئەمجارە بەڵاکانی خۆی بۆ مرۆڤەکان دەنێرێت. هەم نیعمەت و هەم موسیبەت نیعمەتێکە بۆ مرۆڤ بۆ ئەوەی دەرس وەربگرێت. هەرکات مرۆڤ لە بەڵا و موسیبەتەکان دەرسی وەرگرت و بەئاگابوونەوە لە بێباکی و رووی لە خوای گەورە کرد، ئەوا خوای گەورە بەڵایان لێ لادەبات."

"پێویستە زانایان و ڕابەرانی بیروڕا پشتیوانی مەعنەوی پێشکەش بەو خەڵکە بکەن کە لە بوومەلەرزەکەدا تووشی کارەساتی قورس بوون"

مەلا مزگین جەختی لەوە کرد کە زانایان و ڕابەران و شێخەکان بەرپرسیارێتییەکی گەورەیان لەسەر شانە بۆ دڵنیابوون لەوەی کە ئەو کەسانەی بەهۆی ئەو تاقیکردنەوە سەختەی کە تووشی بوون، سەبریان هەبێت بە تەسلیمبوون بە خوا بەبێ ئەوەی بە ڕێگای هەڵەدا بڕۆن و دواتر وتی، "ئازاری ئەو کەسانەی بەهۆی ئەم موسیبەتە بریندار بوون و کەسوکار و خزم و کەسوکاریان لەدەستداوە زۆرە. ئەم موسیبەتە تاقیکردنەوەیەکی گەورە و قورسە. هەندێک خێزان بەتەواوی نەماون، هەندێکی تر تەنها منداڵێک، دایکێک یان باوکێکیان بەجێماوە. هەر لەبەر ئەم هۆکارە پێویستە گەلەکەمان خێزانەکانمان بە تەنیا جێ نەهێڵێت، پێویستە ئاگاداریان بێت و سەردانیان بکات و هاوبەشی خەمەکانیان بن. پێویستە پاڵپشتی مەعنەوی دابین بکرێت بۆ ئەوەی شەیتان گومان لە مێشکی مرۆڤە ئازارچێشتووەکاندا دروست نەکات و لە ئیسلام دووریان نەخاتەوە. شەیتان و هاوڕێکانی لە مەیدانەکەدا دەسوڕێنەوە. ئەگەر مەیدانەکان بە بەتاڵی بهێڵینەوە، مەیدانەکان پڕ مەکەین و گەلەکەمان نەپارێزین، ئەگەر بە پێی عەقیدەی ئیسلامی و حەقیقەت باسی ئەم بەڵایە نەکەین، شەیتان دەچێتە ناو مێشکیانەوە و ئاراستەیان دەکات بە لایەکی تر. بۆ نموونە؛ کار دەکات بۆ ئەوەی لە بەرامبەر موسیبەتدا سەبر نیشان نەدەن. یان دەبێتە هۆی عاسیبوونیان بەهۆی ئەو موسیبەتەی کە تووشی بوون. پێویستە دڵنەوایی ئەو کەسانە بدەین کە تووشی ئەو موسیبەتە دەبن و پشتیوانی مەعنەوی بۆ دابین بکەین. زانایان لەم بوارەدا زۆرترین بەرپرسیارێتییان لە ئەستۆدایە. هەر لەبەر ئەم هۆکارە پێویستە زانایان و ڕابەرانی بیروڕا و شێخ و کەسانی بەئەزموون لە مەیدانەکەدا بن و پاڵپشتی ئەخلاقی بۆ لێقەوماوانی بوومەلەرزە بکەن. پێویستە پێیان بڵێن ئەم کارە تاقیکردنەوەیە و سەبریان نیشان بدرێت. ئەگەر ناڕەحەتەکان ئەو شێخ و زانا و ڕابەرانە ببینن کە پشتیوانیان دەکەن، ئازارەکانیان کەم دەبێتەوە. خوای گەورە یارمەتی میللەتەکەمان بدات."

"ئەگەر پێویستی و پێداویستییەکانی کەمدەرامەتان دابین بکرێت، خوای گەورە لە کاتە سەختەکاندا پێداویستییەکانمان دابین دەکات"

ڤارۆل ئاماژەی بەوەشکرد، لەم کاتە سەختەدا پێویستە سەرچاوەکان کۆبکرێنەوە بۆ ئەوەی پاڵپشتی ماددی و مەعنەوی پێشکەش بەو خەڵکە بکرێت کە تووشی کارەسات بوون، هەروەها دەوڵەمەندەکان بەخشندە بن و کاڵاکانیان لەگەڵ بوومەلەرزەلێدراوان دابەش بکەن.

مەلا مزگین وتی، "ئەوانەی باری داراییان باشە، پێویستە هەموو هەوڵێکیان بدەن بۆ یارمەتیدانی زیانلێکەوتووانی بوومەلەرزە. ئەرکی ئەوانە کە ئەوەی ئەمڕۆ هەیانە لەگەڵ ڕزگاربووانی بوومەلەرزە هاوبەش بکەن. چونکە خوای گەورە یارمەتی ئەو کەسانە دەدات کە یارمەتی هەژاران دەدەن. هەرکەسێک پێداویستی مرۆڤ دابین بکات، خوای گەورە یەکێک لە پێداویستییەکانیشی دابین دەکات. ئەم خەڵکە ئێستا پێویستیان پێیەتی، بەڵام ئێمە هەمیشە پێویستمان بە خوایە. بەبێ یارمەتی خودا تەنانەت ناتوانین هەناسە بدەین. هەرکاتێک هاتین بە هانای براکانمانەوە، گوێ لە دەنگی ئەوان بگرین و پێداویستییەکانیان دابین بکەین، ئەوکات خوای گەورە پێداویستیەکانمان دابین دەکات کاتێک پێویستمان پێی بوو و ناڕەحەتیەکانمان لێ دوور دەخاتەوە. لە کاتی تەنگانە و بەڵادا یارمەتیمان دەدات، و بە تەنیا جێمان ناهێڵێت. هەر لەبەر ئەم هۆکارە دەبێت بە ئامرازە ماددی و مەعنەوییەکانمان بە هانای گەلەکەمانەوە بین و بیپارێزین. ئەم نیشتیمانە هی ئێمەیە، ئەم گەلە هی ئێمەیە. ئەمانە گەلی ئێمەن. ئەوان باوک و دایک و خوشک و برای ئێمەن. هەر لەبەر ئەمەش ئێمە زیاتر لە خەڵکی تر بێینە بەهانای گەلەکەمانەوە و بیانپارێزین. نابێ واز لە گەلەکەمان بێنین بۆ بێبەزەیی و بێباوەڕان. نابێت پاڵیان بنێین بۆ ناو چەناگەی شەیتان. هەرکەسێک هاوکاری ئەم میللەتە دەکات خوای گەورە یارمەتیان بدات، وە ئەوەی پێیان بەخشیوە، چەند ئەوەندەی پێیان بداتەوە."(İLKHA)